Oldboy (2013)
Of het nu een remake is van Park – Stoker, Thirst – Chan-wooks origineel uit 2003 of een andere adaptatie van de Japanse mangastrip is weet ik niet, maar wat ik wel weet is dat ie echt gruwelijk minder interessant en heftig is dan het Koreaanse origineel, hoe hard Josh Brolin ook z’n best doet. Maar ook in zijn acteren lijkt de noodzaak om écht diep te gaan en z’n demonen écht te tonen te ontbreken, en daarin schuilt ook de overeenkomst met mijn kritiek op deze film. Want ondanks het ontzettend grove geweld lijkt Spike Lee toch niet de heftigheid van Park Chan-wooks origineel op te zoeken. Waarmee het nog altijd een opvallende film is voor Amerikaanse (lees: Hollywood) begrippen, maar voor ‘wereldburgers’ slechts een flauwe en veilige versie van het origineel. En ik ging bijna denken dat Lee juist iets wil zeggen met die grote hoeveelheid foute/rare keuzes die hij heeft gemaakt…
Het verhaal
Joseph/Joe Doucett (Brolin) is een nogal aan alcohol verslaafde snelle reclamejongen aan het begin van de jaren 90. Ruzie met z’n ex, desinteresse in z’n dochtertje en een arrogantie waar je U tegen zegt. Nadat hij een flinke deal heeft verknald door z’n overmoed zet hij het op een zuipen, maar als hij na een schijnbare one-night-stand wakker wordt in een motelkamer blijkt hij daar opgesloten te zitten. Langzaam komt het besef dat het allemaal iets ernstiger is dan hij initieel dacht, en dan komt hij erachter dat z’n verblijf daar wel eens langer kan gaan duren. Maar wie haat hem zó dat hij hem zo zonder ogenschijnlijke reden straft?
Er is geen contact met de buitenwereld mogelijk, en de enige informatie die hij binnen krijgt komt via een aantal zenders die z’n TV kan ontvangen. En zo slijt hij z’n dagen, in het begin nog met de grote hoeveelheid alcohol die hij bij elke maaltijd krijgt, maar als hij op TV ziet dat hij jaren na de moord op z’n ex nog altijd als enige verdachte gezien wordt en z’n dochtertje inmiddels is geadopteerd door een fijne familie, besluit hij z’n leven om te gooien. Geen alcohol meer en de hele dag trainen om in vorm te komen, want als hij ooit vrij gaat komen weet ie dat ie maar twee doelen heeft: z’n dochter vinden en voor haar zorgen én de persoon vinden die hem zo onterecht heeft opgesloten.
Maar als hij dan eenmaal wakker wordt in een onbeduidend weiland realiseert hij zich al snel het (op één na) interessantste van de film: degene die hem 20 jaar lang vastgehouden heeft wil ook exact dat Joe in precies die doelen gaat slagen, met zelfs een flinke beloning in het vooruitzicht…
Kritiek
Bekenden met het origineel herkennen bovenstaande (okay, hier is het 20 jaar, in het origineel zit ie 15 jaar vast), maar qua verhaal is het grootste verschil dat Lee het schijnbaar niet aan durfde om het verhaal ook flink door elkaar heen te knippen. We zien de film gewoon chronologisch verteld worden, zodat je geen enkel moment die twijfel uit het origineel voelt. Daarnaast zitten er ook wat onduidelijke sprongen in het verhaal, zowel in tijd als in motivatie. En dat kunnen natuurlijk gewoon fouten zijn van de makers, maar dat geeft de film ook iets van een stripboek-gevoel. En dat stripboek-gevoel komt ook terug als degene die Joe heeft opgesloten zich ineens openbaart, want Sharlto – District 9, Elysium – Copley’s bad guy Adrian is zó overdreven weird, compleet met over-the-top excentriek getrimde baard, dat ik me daarbij óók afvroeg wat de reden voor die onnatuurlijke cartooneskheid was…
Maar mogelijk ben ik nu wel erg hard op zoek naar een excuus voor Spike Lee. Want het is niet alleen qua chronologie dat hij voor de minder risicovolle weg heeft gekozen. Zeker het einde zal fans van het origineel tegen de borst stuiten, zeker ook omdat ik nog weet dat ik na afloop van het origineel misschien wel een uur in een soort van “what-the-fuck-?-shock” zat, maar dat was hier bij mij zeker niet het geval. En in de zaal – waar waarschijnlijk flink wat mensen zaten die het origineel net kenden – daar hoorde ik wel iets van een “Hè..?” richting het einde, maar die was allang weer verstomd toen de aftiteling begon.
Gedenkwaardig..?
Eigenlijk kan ik me niet voorstellen dat Lee echt niet meer dan een zeer makkelijke remake wilde maken. De film bevat zeker ook wel een ietwat rare sfeer, maar de shock-value van het origineel, die wel degelijk gekoppeld was aan diepere menselijke (wraak)gevoelens, die ontbreekt hier vrijwel volledig. Okay, de film is bij vlagen zéér hard en grof, maar niks vergeleken bij de 2003-versie. En de waarschijnlijk meest gedenkwaardige scènes uit dat origineel, die ik hier spoiler-loos kan vertellen althans, die ontbreken volledig (zoals het eten van de levende octopus, waar wel kort naar gehint wordt (zie hierboven)) óf zijn een stuk minder indrukwekkend. En de “hamer in de tunnel”-scène komt vrijwel letterlijk uit de lucht vallen. Daarnaast bevat de film ook aardig wat ongeloofwaardige scènes, met als topper de scène met de motelkamercamera’s, want hoe wist Adrian dat ze die kamer zouden huren, of zou hij de hele stad volgehangen hebben?
Cast
Zoals ik al zei: Josh Brolin doet wat ie kan, maar als je emotionele reacties niet ‘natuurlijk’ aanvoelen in het verhaal – doordat het verhaal niet goed geschreven is, of doordat de montage gewoon niet goed werkt – dan kun je proberen wat je wilt, maar dan komt het niet over. En dat is erg jammer. Daarnaast is Elizabeth – Martha Marcy May Marlene – Olsen natuurlijk een prachtige vrouw, en het is ook helemaal niet erg om haar naakt te zien, maar ook haar toenadering tot Joe is veel te makkelijk en ongefundeerd. Samuel L. Jackson speelt z’n sadistische rol met ogenschijnlijk plezier, maar wordt ook echt niet uitgedaagd. En Copley weet z’n Zuid-Afrikaanse accent dan wel voor 99% uit te schakelen, maar vervangt dit dus door een erg overdreven Brits accent, wat z’n ogenschijnlijk misplaatste excentriciteit enkel vergroot…
Koreaanse wraak
Natuurlijk moet ik toegeven dat ik een aardig groot fan ben van harde Koreaanse actie-drama-thrillers. Zeker op het gebied van het tonen van wraak(gevoelens) gaan ze ook een stuk verder dan wat ‘wij westerlingen’ durven. Ik denk dan direct aan I Saw the Devil (waar Eli – Hostel – Roth schijnbaar ook zo’n volledig onnodige remake van aan het plannen is), maar mogelijk helpt het ook wel dat ‘wij’ Aziatische films ook met de juiste afstand kunnen bekijken, juist omdat bijvoorbeeld Aziatische mimiek voor ons al sneller wat surrealistischer oogt of zo? Dat je dan makkelijker mee gaat in heftigere en soms wat ongeloofwaardige verhalen, omdat het ‘veiliger’ is vanwege die afstand? En dat deze Amerikaanse variant daarom gewoon niet werkt..?
Final credits
Mogelijk dat Lee met de keuze voor Bijbelse namen als Joe en Marie wel iets ‘groters’ wil zeggen. Bijvoorbeeld over een man die transformeert van iemand die zichzelf on top of the world voelt staan, ondanks z’n duidelijk zichtbare fouten, tot iemand die tot inkeer komt en z’n leven zelfs weg wil geven om dat van een ander te redden. Of dat Lee juist een sneer heeft willen maken naar z’n eigen beslissing om een remake te (moeten?) maken? Of hij daardoor juist zo’n over-the-top verkeerde keuzes maakte, dat weet ik niet. In elk geval: in mijn ogen werkt het helemaal niet…
En dat mensen maar alles geloven wat op TV is, dat is natuurlijk een interessant thema, maar dat wordt hier ook lang niet zo intrigerend uitgewerkt als potentieel mogelijk was, want juist dát was één van de redenen dat het origineel zo’n heerlijk WTF-einde had. Om dan nogmaals dat origineel erbij te halen: qua verhaal is de film ook aardig aangepast, waardoor het controversiële en verontrustende van het origineel dus vrijwel volledig is verdwenen. Daardoor kun je de Lee-versie dan beter toch maar vergeten en het origineel (nog een keer) kijken, iets wat ik zeer binnenkort ook weer ga doen, want als deze Spike Lee-remake mij iets deed voelen, dan is het wel hoe geweldig ik het origineel vond…