Captain Fantastic (2016)
Toen iemand direct na afloop vroeg hoe de film was appte ik “Denk een beetje Into the Wild meets Little Miss Sunshine meets The Kings of Summer, maar dan zonder een climactisch einde dat je achterlaat met een brok in je keel…“. En direct voelde ik dat ik dus toch op een nogal conventioneel einde had gehoopt, terwijl de film nu eigenlijk een einde heeft dat misschien wel perfect past. Zeker ook om mensen, die niet zo mee willen gaan in de ‘vrijheid van geest’ die Viggo Mortensens karakter tentoonspreidt, niet een excuus te geven deze film als “links hobbyproject” af te kunnen doen. Maar damn, mogelijk juist ook door het ontbreken van een stevige climax lijkt de film wel beter te blijven hangen, waardoor ik hem waarschijnlijk lang aan blijf raden aan ouders die hun kinderen ook deels willen waarschuwen voor/voorbereiden op de wat mindere kanten van onze westerse levenswijze…
Het verhaal
Ben (Mortensen) woont met z’n zes kinderen in een prachtige ecologisch-verantwoorde plek ergens in de bossen van de Pacific Northwest, waarschijnlijk ergens in Oregon of zo. Hij traint de kids, variërend in leeftijd van 8 tot 18, zowel fysiek als intellectueel, en vooral de openingsscènes zetten hem neer als een soort van survival-hippie die z’n kids op nogal aparte wijze opvoedt. Langzaam leren we dat moeder Leslie (Trin Miller) manisch-depressief is en in het ziekenhuis ligt. Af en toe gaat Ben, vooral met z’n oudste zoon Bodevan (George – 11.22.63 – MacKay), met hun omgebouwde schoolbus Steve naar een nabijgelegen stadje om wat proviand in te slaan, en in een hartverscheurend telefoontje met een oude bekende (Katrhyn – Bad Moms, Wanderlust – Hahn) hoort Ben dat Leslie zelfmoord heeft gepleegd. Een telefoontje naar Leslies ouders leert al snel dat pa Jack (Frank – Robot & Frank – Langella) graag alle schuld voor z’n dochters dood op Bens anti-kapitalistische instelling afschuift, ontkennende dat het net zo goed zijn dochter was die een soort van off the grid-paradijsje wilde creëren, ver weg van precies de wereld waarin Jack succesvol is.
Na een zeer ontroerende scène waarin Ben z’n kinderen heel eerlijk vertelt wat er met mama gebeurd is, duurt het niet lang voordat ze besluiten om toch naar haar begrafenis te gaan, sterk tegen de wensen van Leslies ouders in. Maar omdat Ben Leslies testament heeft, weet hij dat ze helemaal niet weg wil rotten in de grond, dus dan wordt “Missie Free Mommy!” opgezet en volgt de reden waarom ik Little Miss Sunshine noemde in m’n eerste reactie: een roadtrip. En het is vooral in hun contact met ‘gewone’ mensen dat het contrast met de normale wereld (en daarmee ook de invoelbare drang om daar zeer kritisch op te zijn) duidelijk wordt, af en toe (helaas) tot aan het ego-strelende toe…
Tegendraads
Ja, dat maakt Ben nog altijd mens, dat hij af en toe ook wil bewijzen dat z’n kinderen wel degelijk een perfecte opvoeding en opleiding krijgen, maar ik vond dat eigenlijk het enige echte ‘jammere’ aan de film; dat Ben een paar keer nét niet boven z’n eigen ego kan staan. Maar ja, een subthema is ook de menselijke imperfectie, dus mogelijk zou een ‘perfecte Ben’ ook iets té zweverig/superieur zijn geweest. Ik vond het in elk geval prachtig hoe een gezin wordt geportretteerd dat volgens een ‘natuurlijkere’ illusie wil leven dan die van een 9-tot-5-baan, twee kinderen, twee keer per jaar op vakantie, een hypotheek op je huis en een lening voor je auto’s. En ook direct hoe moeilijk het is om die ‘natuurlijkere’ illusie continu ondervraagd, ondermijnd en/of veroordeeld te zien worden. Terwijl het overduidelijk is dat de geaccepteerde identificatie met Nike’s en X-Box-spelletjes, en alles wat materialistisch is, natuurlijk weer perfecte participanten van de reguliere ‘9-tot-5-baan’-illusie creëert. Mogelijk is het daarom juist wel knap dat ook getoond wordt hoe Bens manier van leven niet volledig zonder ‘gevaar’ is. En dat ik daar een beetje moeite mee heb, dat komt waarschijnlijk deels doordat de criticus én avonturier in mij zich graag volledig wíl identificeren met Ben en zijn ambitie…
Cast & crew
Het namedroppen hierboven deed ik niet omdat ik verder niks over de film te vertellen heb (wat bij sommige slechte films wel eens een het geval is), maar om aan te geven dat de film naast Mortensen best wat flinke namen bevat, dus dat je deze film ook niet onder het tapijt mag schuiven als één of ander progressief-liberaal niemendalletje waar niemand z’n vingers aan durfde te branden (Mortensen zelf staat wel bekend om z’n maatschappijkritische instelling). Grappig dat in een bijrolletje ook Erin Moriarty te zien is, die een vergelijkbare rol speelde in The Kings of Summer. Maar ook Steve Zahn speelt een mooie rol als vader van een ‘gewoon’ gezin die het al moeilijk genoeg heeft met het opvoeden van z’n kinderen zónder dat er iemand kritisch is op zijn best herkenbare maar ook wel onbewuste manier van leven. Zahn heeft daar precies die juiste drollerige blik voor in z’n ogen, die hij normaliter in mag zetten in flauwe komedies als Saving Silverman, Bandidas, e.d. Maar als je goed naar z’n filmografie kijkt, dan zie je dat hij toch ook wel oog heeft voor potentiële pareltjes als dit. Zo zat hij ook al in Werner Herzogs Rescue Dawn en in films als Dallas Buyers Club en Sunshine Cleaning.
Eén van de opvallendste dingen aan deze film is wel dat ie geschreven en geregisseerd is door actor-turned-director Matt Ross. Ooit speelde hij in films als Twelve Monkeys, American Psycho, The Aviator en Good Night, and Good Luck, terwijl hij de laatste jaren vooral in TV-series als American Horror Story en Revolution opdaagde. Z’n debuutfilm als regisseur, 28 Hotel Rooms, ken ik niet, maar gezien het (lage) punt op IMDb zou dat net zo goed een wat experimentele film kunnen zijn geweest. Met Captain Fantastic toont hij in elk geval aan ook een interessante én toegankelijke film te kunnen maken. Ben dus ook best benieuwd naar z’n volgende regieproject. Naast Ross dient trouwens ook de verantwoordelijke voor de soundtrack de credits te krijgen, want er zit één scène in die me zelfs aan die aparte piano-scène in Spring Breakers deed denken…
Final credits
Het was even geleden dat ik zo’n fijne Amerian indie zag. Hij schopte me dus nergens ondersteboven, alhoewel ik zeker wel geraakt werd op bepaalde momenten hoor. Eigenlijk is dit gewoon dé film voor iedereen die ooit hippie wilde zijn, maar juist door het ontbreken van die eind-punch misschien ook wel een film die ‘beide kanten’ kan bekoren, waardoor dit ook best een interessant startpunt/onderwerp is voor discussiegroepen over het opvoeden van kinderen.
Ja, een zekere aanrader die waarschijnlijk aan het eind van het jaar wel in m’n top 10 gaat komen…
Een antwoord op “Captain Fantastic (2016)”