Ema (2019)

Na het luisteren naar deze Cineville-podcast keek ik vol enthousiasme uit naar dit experimenteel Chileense dans-drama van Pablo – No, Jackie – Larraín. En inderdaad: deze risicovolle maar ook vette film maakte zoveel indruk, dat ik twee dagen later nog altijd met een bewonderende glimlach terugdenk aan die eigenzinnige wervelwind in de hoofdrol, die  conventies nogal hard onder de spreekwoordelijke (patriarchale) ballen trapt, én een goede spiegel voorhoudt.
En dan klinkt en ziet alles (er) ook nog geweldig (uit)..!

Het verhaal
Ema (Mariana Di Girolamo) is de hoofd-danser van een Chileense dansgroep, die geleid/-choreografeerd wordt door haar man Gastón (Gael – The Motorcycle Diaries – García – Rosewater – Bernal). Hun relatie staat nogal onder druk, mede door hun heftige kunstenaarsbestaan, maar ook doordat hun leven met adoptiezoon Polo zo verkeerd liep, dat ze hem terug hebben gebracht naar het weeshuis. Wat er precies gebeurd is, dat wordt nooit helemaal duidelijk, maar dat Polo misschien wel iets te enthousiast was over mama’s pyromanie, dat is wel zeker.

Ema heeft als ‘hobby’ namelijk het rondbanjeren door nachtelijk Valparaíso (Chili’s coolste stad?) met een vlammenwerper op haar rug, wat nogal een anti-conventie metafoor is. Maar ons titulaire karakter heeft sowieso een broertje dood aan alles wat haar opgelegd wordt. Dus als Gastón zijn afkeer uitspreekt tegen Ema’s geliefde reggeaton-muziek, besluit ze des te meer on a street dance bender te gaan met haar groep dansmeiden, waarin ze seksueel ook alle vrijheden opzoekt, enkele bedpartners bevrijdt van het juk van hun eigen conventies, maar er ondertussen ook weer alles aan doet om Polo toch weer terug te krijgen.
En als ze dan een ultiem ‘gevaarlijke’ daad pleegt, lijkt werkelijk alles mis te gaan. Maar dan blijkt ze toch heel wat meer in controle te zijn, dan haar wilde natuur mijn (nog altijd wel lichtelijk) conventionele mind deed vermoeden…

Portret van nieuwe generatie?
De film onderzoekt ook wel een beetje hoeveel ‘vrijheid’ de samenleving aan kan. Ema wil namelijk 100% vrij zijn in haar eigenheid. Maar daardoor komt ze ook voor 90% van de film best asociaal over, al helpt ze anderen daarmee wel om hun jukken af te gooien. Met een – wat mij betreft – heerlijke plot-afwikkeling.
Het subtielere thema van de film (die vlammenwerper is als metafoor niet zo subtiel) gaat namelijk over hoe Ema de wereld volledig en compromisloos naar haar hand zet, misschien wel zoals dat voor mannen heel lang de normaalste zaak van de wereld is geweest. Daarmee toont de film een vrijheid waar conservatieve mensen waarschijnlijk een paniekaanval van krijgen (ik moet ook ineens aan Thierrisov Baudetski denken). Waarbij Gastón dus een vrij duidelijke stand-in is voor het patriarchaat, die Ema’s vrijheid als kunstenaar wel cool lijkt te vinden, maar als voormalig ‘onderdrukker’ ook te ordinair vindt. Wat die nogal kunstmatige afstandelijkheid van hun lomp-harde, eerlijke gesprekken op één of andere manier ook wel passend maakt.

Cast & crew
Wist vooraf overigens helemaal niet dat Bernal hierin zat, dus dat was een goede verrassing. Maar dé grote verrassing is toch wel de debuterende Mariana Di Girolamo. Initieel dacht ik nog, dat zij als danseres gecast was, maar ze schijnt/scheen vooraf dus helemaal géén danser te zijn, wat haar performance nog sterker maakt. Met die coole, doordringende blik en nogal nep-blonde, strakke haren zet ze een soort van succubus neer, die haar omgeving ietwat hypnotisch leegzuigt, om deze daarna in volledig fysieke vrijheid, sensualiteit en seksuele expressie te ‘verorberen’. Zoals ze zelf letterlijk ook zegt: dat het leven eigenlijk het vieren van orgasmes zou moeten zijn, want dat ligt toch aan de basis van ons aller bestaan.
Regisseur (en co-scenarist) Larraín wilde eigenlijk een adoptiefilm maken, totdat hij Di Girolamo haar auditie zag doen. Hij wist direct dat hij zich daardoor vooral op haar fierceness moest focussen (de film draagt ook haar naam als titel; lijkt me dat dat bij een adoptie-drama minder voor de hand had gelegen), waaruit het experimentele karakter van de Ema duidelijk blijkt. Uiteindelijk heeft hij echter zo’n experimentele film gemaakt, dat de casting het scenario dus stevig beïnvloedde. Of hij als maker zijn hoofdkarakter uiteindelijk zelf wel onder controle heeft weten te houden (zie eerdergenoemde “wervelwind”), daarover verschillen de meningen nogal. Maar past dat thematisch gezien ook niet perfect in deze film? Net zoals Nicolaas Jaars opzwepende musical score

Final credits
Ja, zo’n film die tijdens het schrijven van deze recensie alleen maar ‘vetter’ blijkt te worden, ook al vraagt de film wel wat inspanning van jou als kijker (of van mij als man?). Maar uiteindelijk wordt ook het kleine plotje op ‘geweldige’ wijze afgewikkeld, want door haar eigen vrijheid te hernemen (a.k.a. de angst van het patriarchaat, waar de Baudetski’s, Putins, Orbans, Erdogans en Trumps van deze wereld hun macht nog op weten te baseren), leert ze haar omgeving ook om eerlijk naar zichzelf toe te zijn. Want na kennisneming van elkanders intiemste verlangens, kan vrijwel elke vorm van oneerlijkheid toch worden doorzien?
En terwijl ik dit typ, is Ema allang weer op pad, om weer ergens een heilig huisje in de fik te zetten met haar vlammenwerper…

IMDb: https://www.imdb.com/title/tt8800266