Vanishing Point (1971)
Nadat ik gisteravond deze auto-achtervolging/film zag werd ik vanochtend wakker met de Ballad of Easy Rider in m’n hoofd (“The river flows, It flows to the sea, Wherever that river goes…“), en dat lijkt zeker niet toevallig. Beide films transporteerden me namelijk naar een tijd die ikzelf helemaal niet meegemaakt heb, maar die een indringend beeld geven van de periode waarin de VS (en de wereld?) de onschuld van het hippie-tijdperk, en daarmee ‘de vrijheid’ verloor…
Ja, ik zat er zeer goed in gisteravond. Easy Rider is wel degelijk de betere film bijvoorbeeld qua regie en acteerwerk (ook al schelen beide films op IMDb slechts één-tiende punt), maar ik had nooit verwacht dat Vanishing Point mij ook zo zou ‘raken’. Ik verwachtte enkel een heerlijke achtervolgingsfilm, want deze film is toch vooral daardoor bekend geworden. En terecht overigens!
Een andere reden dat de film me zo aansprak was dat ik kortgeleden bij NOS Actueel (op het digitale Journaal 24) een reportage zag over Goldman Sachs en haar invloed in de wereld. Waar ik na het zien van bijvoorbeeld Inside Job nog blij was dat die organisatie enkel in Amerika actief leek te zijn, daar zag ik in die reportage dat dit monsterlijke bedrijf inmiddels haar tentakels ook stevig in Europa vastgezet heeft. De nieuwe premiers van Italië en Griekenland, maar ook de nieuwe voorzitter van de Europese Centrale Bank zijn allen (voormalig) medewerkers of adviseurs van Goldman Sachs. Daarbij werd in de reportage pijnlijk duidelijk hoe groot de invloed van GS was bij de toetreding van Griekenland in de euro, en koppel dat aan het feit dat ze bij GS graag gokken op en daarmee veel geld verdienen aan het omvallen van bedrijven (en ook overheden?), en dan zie je dat ze niet alleen grof geld verdiend hebben met de euro, maar dat nu ook doen met het Europese noodfonds en het ook gaan doen met het mogelijk omvallen van landen als Griekenland en Italië. En inderdaad, dat komt op het bordje van ons als burgers terecht. Zodat ik terug kom bij de film: hoe ‘vrij’ zijn wij eigenlijk?
Inderdaad, een vrij deprimerende gedachte, waardoor ik zulke feiten ook liever als complottheorieën weg zou willen zetten, maar dat lukt me niet meer. Als ik dan zie hoe cynisch de films waren die eind jaren zestig, begin jaren zeventig werden gemaakt (onder andere dus Easy Rider en deze Vanishing Point), dan vraag ik me echt af of we langzaam, zoals Slavoj Zizek laatst bij Occupy Wall Street opmerkte, murw gebeukt en niet meer kritisch zijn, want we zouden nu nog veel cynischer moeten zijn dan toen, if you ask me…
Maar het verhaal: Kowalski is een voormalig politieagent en autocoureur die nu z’n geld verdient met het transporteren van auto’s voor een garage. Z’n laatste opdracht is het vervoeren van een 1970 Dodge Challenger van Denver naar San Francisco. Om zichzelf uit te dagen wil hij die meer dan 2000 kilometer in 15 uur afleggen, en hij start zo rond middernacht (vrijdag op zaterdag). Omdat hij niet wil slapen haalt ie eerst ergens wat speed op, om daarna met gezwinde ‘speed’ door vier staten te scheuren. En daarbij doet hij eigenlijk weinig fout, buiten het overtreden van de maximumsnelheid.
Onderweg hoort hij de beruchte/-roemde DJ Supersoul op de radio, die al snel hoogte krijgt van de achtervolging die vrij snel volgt. In de woorden van Supersoul is Kowalski “…the last American hero, to whom speed means freedom of the soul“. Supersoul wordt overigens gespeeld door Cleavon Little, die je mogelijk zult kennen als de zwarte sheriff uit Mel Brooks’ Blazing Saddles, die drie jaar later uit kwam. En naast hem zien we nog een aantal opmerkelijke bijrolletjes, zoals iemand uit onder andere Coming to America, maar ook iemand uit Melancholia. Ik voel een filmquiz opkomen ;).
Ik word wel eens beticht dat ik teveel diepgang zoek in films die als puur vermaak zouden zijn gemaakt. Nu zijn mijn recensies altijd mijn interpretaties van iets wat ik zie, maar ook van de dingen die ik denk en voel bij/tijdens het kijken van een film. Want natuurlijk heeft regisseur Sarafian überhaupt nooit een link met Goldman Sachs gelegd; die link maak ik. Maar wat hij wel heeft gedaan, is de film doorspekken met kleine verwijzingen naar zaken die verder gaan dan plat entertainment. Don’t get me overigens wrong, want ook op dat vlak is Vanishing Point zeer vermakelijk hoor. Maar het feit dat Kowalski een existentiële antiheld speelt, die zich zowel afzet tegen de heersende cultuur, maar ook niet ingaat op de verleidingen van de hippie-tegencultuur, dat is niet per ongeluk in de film terechtgekomen. Ik las er net een geweldig ‘essay’ over, waarin iemand met veel meer verstand hierover uitlegt hoe deze film zich staande houdt in bv. de theorieën van filosoof Colin Wilson. En dan gaat hij zó ver, dat ik direct een paar boeken van Wilson op m’n Amazon-wishlist heb gezet, maar ook heb moeten concluderen dat ik deze film dus graag in m’n bezit wil hebben om vaker te zien, en om nog veel meer eruit te halen. Zo ken ik het verhaal van Jason en de Argonauts helemaal niet, maar de garage waar Kowalski voor werkt heet niet voor niets Argo’s Car Delivery. Daarnaast heeft hij het over Wilsons theorie over de “peak experience”, en alles wat ik daarover net las raakte me niet alleen persoonlijk nogal sterk, maar verklaarde dus ook een belangrijk deel van de extra aantrekkingskracht van deze film voor mij.
Om het niet al te lang te maken hier verwijs ik je graag naar dit ‘essay‘ (ik typ de aanhalingstekens omdat het als “user review” wordt getoond, maar het voelt meer als een essay). Daarnaast sluit ik graag af met te melden dat Vanishing Point sowieso een hele VETTE film is, die heerlijk wegkijkt. Maar mocht je eens gruwelijk veel meer uit een film willen halen dan wat je op het eerste gezicht denkt te zien te krijgen, dan is dit dus ook een geweldige film. En om te eindigen op een vrolijke/verrassende noot: in de film rijdt er een hippiemeisje naakt op een motor rond. Die actrice verdiende in mijn ogen wel wat meer ‘onderzoek’, en wat bleek: ze heeft later haar geld verdiend als costume supervisor bij o.a. The Green Mile en Grey’s Anatomy ;).