Bugonia (2025)
Yes, buiten dat ik niet verwachtte echt hardop te moeten lachen om een ‘hoofd-kop-moment’, toont Bugonia vooral (en wederom) dat Yorgos – Kynodontas, Alpeis, The Lobster, The Favourite, The Killing of a Sacred Deer, Poor Things – Lanthimos een kunstenaar is, die vanuit z’n eigen positie en/of visie film als medium inzet om zijn verhalen te vertellen. Daarin zit hij echter niet ‘vast’ in welk filmmaakframe dan ook, waardoor zijn films altijd interessant zijn (dus waarom heb ik Kind of Kindness dan nog altijd níet gezien??)
En door Ari – Midsommar, Hereditary – Asters aanwezigheid als producent zul je waarschijnlijk nóg sneller de link met Asters geweldig-heerlijke Eddington maken. Thematisch zijn daar namelijk zeker raakvlakken mee, maar zoals ik al liet doorschemeren: Lanthimos is veel te ‘uniek’ om een film te maken die ergens op lijkt. Al is Bugonia zeker niet z’n lastigst te interpreteren film…
Het verhaal
In een parallelle vertelling horen we eerst hoe Teddy (Jesse Plemons) vertelt over de afname van het aantal bijen in de wereld. Langzaam horen we hem bij zijn anti-Big Pharma-conclusie uitkomen, terwijl we hem zien trainen met z’n volgzame neefje Don (Aidan Delbis), mooi intercut met de ochtendroutine van Big Pharma-CEO Michelle Fuller (Emma – Poor Things, La La Land – Stone), die zich keihard lijkt in te zetten voor diversiteit op de werkvloer. Al (b)lijkt dat vooral ook een ‘corporate front‘, zeker ook als je bijvoorbeeld ‘voelt’ wat er achter die flexibele werk-eindtijd schuilgaat. Maar wat hier vooral duidelijk moet worden: Michelle lijkt te opereren in een soort woke-walhalla, maar blijkt als CEO toch net zo toxisch als veel van haar (mannelijke) collega’s. Waardoor ze bij mij aardig wat weerzin opwekte.
Natuurlijk niet zoveel dat ze die ontvoering door Teddy en Don ‘verdient’, maar dat is wel wat er gebeurt. Hilarisch hoe lastig ze te vangen blijkt, maar eenmaal in Teddy’s kelder probeert de kaalgeschoren Michelle te achterhalen wat überhaupt het plan van de mannen is. Dat is echter zo über-wappie – Teddy weet namelijk dat Michelle eigenlijk een alien is die de mensheid onder controle wil houden, en denkt dat ze bij de volgende maansverduistering ongezien naar haar ruimteschip kan, waar hij dan wil gaan onderhandelen over het vertrek van deze buitenaardse wezens – dat ik het direct vet vond om te horen/zien wat Lanthimos als aanpak/behandeling had gekozen (ik vraag me namelijk óók af hoe je iemand die zó in alternative facts gelooft nog kunt overtuigen).
Dat hij me daarin heerlijk verraste, dat past dan weer precies bij wat ik in de intro hierboven vermeldde: Lanthimos is primair vooral zoekende als kunstenaar, en in zo’n zoektocht is wat mij betreft vrijwel alles toegestaan…
‘Overtoepen’
Nu weet ik niet zeker of bovenstaande kop Brabants dialect is, maar Michelle’s tactiek (oftewel Lanthimos’ eerdergenoemde aanpak) pakt heerlijk uit: ze zet zijn ‘wappieness’ uiteindelijk extra aan, waardoor Teddy ineens onverwacht getriggerd wordt om mee te gaan, terwijl hij zich zo goed had voorbereid om juist tegen haar in te blijven gaan. En dat lukt hem initieel ook heerlijk, want de manier waarop hij continu haar rationele verweer weet te ondermijnen, dat werkt tot aan ’t frustrerende aan toe: hoe overtuig je iemand die als uitgangspunt heeft dat alles wat je zegt gelogen is? En dan zelf dus alle complotten rondom COVID19 en Big Pharma niet alleen gelooft, maar zó stevig aanhangt dat hij ook Don tot een extreem incel-schap weet te verleiden. Precies ook het moment in de film dat je aan Michelle’s gezicht ziet hoe serieus ‘ziek’ Teddy (b)lijkt te zijn. En dan nu toch even een – SPOILER ALERT – want bleek het aan het einde toch allemaal waar, of was Michelle inmiddels zo gehersenspoeld dat sci-fi-scènes een soort ‘verwerkingsnachtmerrie’ was, dat ze het zelf naderhand zo verwerkt? Waarbij het ook wel vet is, dat een Griekse maker (toch de ‘klassieke Westerse verhalenvertellers’) zo’n tragische film over de mensheid (en vooral de Amerikanen?) maakt, waarbij je de aliens in die eindscène echt wel kunt zien als de Griekse goden die ‘ooit’ vergelijkbaar op ons neerkeken en over ons oordeelden. Waarbij het mij ook opviel, dat die alien-raad precies zo divers was als wat Michelle in haar corporate speech verlangde van haar ‘aardse’ team – EINDE SPOILER ALERT.
Cast & crew
Of Emma Stone inmiddels Lanthimos’ muse is, dat wil ik ergens wel geloven (volgens mij stelde hij ergens, volledig passend bij z’n quirky imago, dat hij over een paar projecten haar ook wel buiten de filmset zou durven/willen spreken ;)), maar wat een vette rol speelt ze hier wederom. Net als Plemons overigens, want beiden weten ze met één spier-twitch bijvoorbeeld al spanning, verwarring of contemplatie te ‘verwoorden’. Je ziet gewoon hun karakters’ gedachten opborrelen, en aangezien Teddy’s gedachtes nogal ‘wild’ gaan, is dat opborrelen niet zonder gevaren. Hij is namelijk eng overtuigend en goed in zijn overtuigd zijn van z’n eigen gelijk. Waarbij ook de ‘op het spectrum zittende’ acteur Delbis een effectieve rol heeft in het trio. Okay, we zien Alicia Silverstone als Teddy’s moeder in een paar shots, en verder komt er nog een oud-babysitter met een Griekse naam voorbij (die de locale sheriff met een irritant-bemoeizuchtigheid-veroorzakend schuldgevoel speelt), maar dat is het qua cast verder wel. Maar Delbis’ Don ‘breekt’ zeer effectief een paar keer de spanning tussen de twee kemphanen. En dat doet hij deels cute en deels ook best verontrustend, maar wat daar belangrijk aan is: het werkt geweldig om deze vrij opvallende film in balans te houden. Juist doordat hij die polemische spanningsboog af en toe wat ‘ontspant’.
Want waar Bugonia dus zeker óók in uitblinkt is in de scherpte waarin Michelle Teddy’s ‘wappie-overtuigingen’ probeert te doorbreken. Wat mij dus deed concluderen dat ik zeker weet dat Lanthimos al die alternative facts-praat lang heeft ‘bestudeerd’, omdat hij waarschijnlijk het vergelijkbare “Hoe overtuig je mensen die zó hard gelijk lijken te ‘moeten’ hebben, dat ze aan de gekste dingen vasthouden?“-gevoel heeft dat ik ook wel eens voorbij zie komen in m’n mind. Ik vind het waarom daarvan overigens net zo interessant, maar dat laat ook Lanthimos bewust wat in het ongewisse. Zo wordt Teddy’s verleden nooit helemaal duidelijk, want hoe zit het met dat wat terloops afgeschudde misbruik, of wat was nu écht de invloed van de ziekte van z’n moeder? Dat was voor mij namelijk ook de reden dat ik kort aan de documentaire Dear Kelly moest denken (inzake hoe de meeste ‘complottisten’ vaak vanuit een heftig persoonlijk drama in ‘de fuik’ belanden). Het scenario is overigens geschreven door Will Tracy, die als schrijver ooit startte voor het satirische The Onion, en qua films alleen The Menu op z’n palmares heeft staan (naast ook drie afleveringen van Succession (tv)). En kom ik er dus nu pas achter dat Bugonia een nogal ‘vrije’ remake is van Jang Joon-hwans Save the Green Planet uit 2003..? Niet dat ik die ooit gezien heb hoor, maar noemenswaardig lijkt het me wel…
Final credits
Yes, ik was meer dan aangenaam verrast door Bugonia, en ik verwacht dat ie alleen maar ‘vetter’ wordt in m’n hoofd. Al is het dus wel een film waarop het grote publiek vooral met “Apart zeg!” zal reageren. Maar voor filmfreaks/-liefhebbers bevat de film dus meer dan genoeg ingrediënten voor een heerlijke nabeschouwing/-praterij.
En dan heb ik het dus nog niet gehad over die chemische castratie, over het geweldige eindshot, of over hoe ik het heerlijk vind om in Lanthimos’ wereld mee te gaan, maar dat ik na afloop ergens toch ook wel weer ’tevreden’ was dat mijn beeld van de mensheid mogelijk toch net iets minder cynisch is…