Everything Everywhere All at Once (2022)
Holy smokes, wat een overweldigende maar ook behoorlijk onoverzichtelijke ride was dit zeg..! Initieel niet ingekocht voor de Nederlandse markt (wat ik nu ergens wel kan begrijpen), kreeg ik halverwege de gedachte, dat het verhaal mogelijk geschreven was door een knetterstonede moeder, die de problemen met (en ook liefde voor) haar dochter in één ‘ik ben stoned en alles lijkt met elkaar verbonden‘-verhaal wilde vangen. Maar wat blijkt: de film is van de twee Daniels (Dan Kwan en Daniel Scheinert) die eerder opzien baarden met het fantastisch rare Swiss Army Man.
Dus waar ik initieel wel wat negatiever leek, ondanks dat er ook ontzettend veel van mijn ‘spirituele waarheden’ in verwerkt zitten, begin ik de high praise voor deze film nu wel een beetje te begrijpen. Al blijf ik verrast door dat wel érg hoge punt op IMDb…
Het verhaal
Opgesplitst in drie delen (waarvan het eerste anderhalf uur duurt, het tweede iets meer dan een half uur, en het laatste volgens mij maar één scène), start de film met ‘Everything’. Hierin ontmoeten we wasserette-eigenaresse Evelyn (Michelle – Crouching Tiger, Hidden Dragon – Yeoh), die met haar man Waymond (Ke – The Goonies – Huy Quan) en recalcitrante dochter Joy (Stephanie – The Marvelous Mrs. Maisel (!! – tv) – Hsu) de eindjes aan elkaar moet zien te knopen, om hun zaak überhaupt draaiende te kunnen houden. Aan de vooravond van hun Chinese Nieuwjaarsviering, zeker ook een wens van opa/papa Gong Gong (James – Big Trouble in Little China – Hong), moeten ze echter langs de belastingdienst, waar de dienstdoende (en buttplug-prijswinnende) inspecteur Deirdre (Jamie Lee Curtis!!) niet zo onder de indruk is van hun aangifte.
Maar dan ineens wordt de dromerige Evelyn een soort ’tussenwereld’ ingezogen, waarin een andere versie van haar man haar mededeelt dat hij uit een ander universum komt, en dat ze Evelyns hulp nodig hebben om ‘het Grote Kwaad’ te verslaan. Flabbergasted als ieder normaal mens in die situatie snapt Evelyn er geen bal van, maar al snel heeft ze door hoe ze via de meest onverwachte handelingen tussen universums kan ‘springen’. Waarin ze dus fysiek wel in het onze aanwezig blijft, maar de kwaliteiten/talenten van haar andere versies uit die andere universums overneemt. Waardoor onze suffe Evelyn ineens een begenadigd martial-arts-specialist lijkt, of een klassieke operazangeres, of whatever…
Maar als blijkt wie de kwade genius in het verhaal is, en hoe deze zo is geworden, krijgt het verhaal ineens een ‘menselijke’ draai. Al is de film dan nog altijd niet aangekomen bij deel 2 (‘Everywhere’)…
Culthit in wording?
Het is natuurlijk heerlijk ‘hersenspinnen’, als je gaat fantaseren wat er gebeurt, als elke keus die een mens maakt, tot een ander universum leidt. Dan moet je inderdaad natuurwetten over ‘behoud van energie’ en dergelijke kunnen loslaten, want dit overstijgt dat nogal. Geheel toevallig zag ik na afloop van de film een paar wetenschappers op tv discussiëren over wat er ín zwarte gaten gebeurt, en dat we daar waarschijnlijk ook de juiste wetenschap nog niet voor ‘hebben/kennen’ om alles daarin te kunnen verklaren. Dan kom je bij een samensmelting van theorieën, die door ene David Lynch ook vanuit een transcendente meditatie-kant op spiritueel vlak bijeen worden gebracht (daarvoor moet je écht diep in Twin Peaks duiken). En op dat vlak zijn de schrijvers van deze film gaan ‘zoeken’, waarin ze dus tal van interessante zaken bij elkaar brengen. Waarbij vooral Waymonds “Be kind, especially when you don’t know what’s going on.” mij aansprak. Ik had het in m’n vorige recensie (die van L’événement) namelijk nog over hoe verbindend de gedachte is dat je eigenlijk helemaal niets begrijpt van de wereld, het leven en/of onze rol daarin. Dus op dat vlak raakte (en intrigeerde) de film me meer dan voldoende. Aan de andere kant: de film is ook zó over-the-top qua plotverwikkelingen, dat je in een cynische bui kunt stellen dat de makers je achterover proberen te blazen in je stoel (zoals met Evelyn in de film gebeurt), zodat je niet al teveel oplet over de mogelijke ‘fouten’ in de film. Maar ik begin er – ondanks dat ik dus direct na afloop wat teleurstelling voelde – steeds meer naar te neigen, dat dit misschien toch geen hedendaags Hollywood-wegblaas-opportunisme is, maar dat de film een tweede viewing meer dan waard is. Vandaar dat ik denk dat dit dus best wel eens een culthit kan gaan worden (denk Memento meets Southland Tales meets The Fall?). Initieel voor het psychedelische en/of mega-stonede deel van onze samenleving, maar later mogelijk ook voor een bredere groep…
Cast & crew
Yeoh is natuurlijk een grootheid, en eigenlijk is Everything Everywhere All at Once ook wel een ode aan haar lange carrière. Doordat ze zoveel verschillende karakters kan spelen in dit concept, komt zowel haar serieuzere als haar martial-arts-werk logischerwijs voorbij. Tijdens het kijken wist ik het niet, maar toen ik zojuist op IMDb zag dat Ke Huy Quan (die Waymond speelt, wat overigens lichtelijk als de politiek incorrecte versie van “Raymond” aanvoelt) dus dat Aziatisch-Amerikaanse jochie uit The Goonies was, toen sprong m’n nostalgische hart wel lichtelijk over. Hij mag hier ook twee aardige extremen neerzetten, van de naïeve Waymond uit ons universum, tot de stoere “Alpha Waymond” die Evelyns hulp in komt roepen. Maar mogelijk is de beste rol wel weggelegd voor Stephanie Hsu. Ik glimlachte heel hard, toen ik haar herkende uit het onvolprezen The Marvelous Mrs. Maisel (‘your favorite comic’s favorite comedy series‘, over een vrouwelijke Joods-New Yorkse komiek ten tijde van Lenny Bruce!!). Waar ze in die tv-serie het stereotype van Aziatisch-Amerikanen al op de hak neemt, krijgt ze hier nog veel meer ruimte om haar brede acteerspectrum te tonen. En daarin toont ze dus letterlijk vele gezichten…
Zoals ik al zei: het regieduo van Dan(iel) Kwan en Daniel Scheinert – ook bekend als “Daniels” – verraste dus vriend en vijand met die geweldige film met een dode maar nog altijd zeer behulpzame Daniel Radcliffe (Swiss Army Man). Daarvoor maakten ze ook wat music videos (waaronder ‘natuurlijk’ ook voor Tenacious D (van Jack Black)), en die videoclip-dynamiek hebben ze nóg grootser gebruikt in deze film. Al lijken ze momenteel wel lichtelijk in hun anale fase te zitten ;). Daarnaast is de film ook heerlijk snel en dynamisch gemonteerd, al is zo’n multiversum-puzzel natuurlijk ook wel een speeltuin voor editors. Dus ja: what a (yet confusing) ride..!
Final credits
En dan denk ik ineens ook aan één van mijn favoriete komieken: Bill Hicks. Want waar zijn “It’s just a ride“-stuk door menig ‘zweverd’ wordt gebruikt om ons bestaan te duiden, denk ik nu dus dat Daniels ook wel fan van hem is (of zijn???).
Daarnaast is Everything Everywhere All at Once ook een leuke puzzel voor filmnerds. Want naast eerdergenoemde films, linkt de film ook – al dan niet heel letterlijk – naar toppers als The Matrix en Kubricks 2001: A Space Odyssey, maar ook naar vermakelijke familiefilms als Ratatouille. Al verbastert ‘ons Evelyn’ die titel naar iets wat uiteindelijk een paar (grappige?) scènes oplevert, die het meeste deden denken aan Daniels’ doorbraakfilm…
Ja, achter die “grappige” zette ik een “?“, want dit is ook een film waarvan de humor je net moet liggen. En dat kan dus ook afhankelijk zijn van je mood, wat mogelijk de reden is, dat ik denk dat deze film onder invloed wel eens een hele andere beleving op kan leveren…