Belfast (2021)

BelfastOh wauw, wat kwam deze semi-autobiografische film van Kenneth Branagh prachtig binnen bij mij! In mijn ogen een perfect gevisualiseerde herinnering aan een jeugd in een tijd/plaats die helemaal niet zo perfect was (Belfast 1969, aan het begin van ‘The Troubles‘), en zo rijkgevuld dat Branagh de BAFTA voor Beste Scenario al won. Ook een duidelijke kanshebber voor de vergelijkbare Oscar op 27 maart – Beste Originele Scenario is één van de zeven (!!) nominaties die Belfast ontving – maar sowieso dus een film die ik gerust iedereen wil aanraden (en graag nogmaals kijk met m’n ouders).
Zeker ook omdat de door mij verwachte ‘grijze grauwheid’ (waar ik niet direct zin in had) wordt ingekaderd tussen prachtige kleuren, terwijl het acteerwerk en de grootouders-wijsheid van het scherm spatten. En komt Van Morrissons halve oeuvre nou voorbij..?

Het verhaal
Zoals gezegd, het verhaal speelt zich af in Belfast, in 1969. Specifieker nog: vrijwel volledig in de straat en op school van de jonge Buddy (de debuterende Jude Hill). Maar het openingsshot toont het Belfast van nu, in geweldige oversaturated kleuren. Kleuren die op sommige momenten – op bijvoorbeeld bioscoopscherm of toneel – terugkomen, waarschijnlijk een mooie verwijzing naar hoe film en theater van grote invloed was op de jonge Buddy/Kenneth.

Maar terug naar het verhaal. Buddy woont met voornamelijk z’n moeder (Caitriona – Outlander, Ford v Ferrari – Balfe) en oudere broer Will (Lewis McAskie) in een sociale huurwoning in een straat waar protestanten en katholieken nog naast elkaar lijken te kunnen wonen. Pa (Jamie – de Fifty Shades-trilogie, Synchronic – Dornan) werkt in Engeland, en komt om het weekend terug naar z’n gezin. Gelukkig vermaakt Buddy zich ook ontzettend met Pop (Ciarán Hinds) en Granny (Judi Dench), terwijl hij op school z’n eerste vlinders nogal heftig voelt als ie Catherine ziet.
Buddy’s jeugd speelt zich dus echter af aan het begin van een periode die uiteindelijk zo’n drie decennia zal gaan duren, waarvan de meesten waarschijnlijk vooral de IRA zullen herinneren. Een periode die zo gewelddadig is, dat pa en ma continu de afweging moeten maken of het nog wel veilig genoeg is om daarin twee opgroeiende jongens op te voeden…

Belfast-recensie: ondanks de rauwe context van religieuze spanning, is dit wel echt een zeer mooi nostalgische herinnering aan de jeugd

Prachtig, functioneel contrasterend
Waarschijnlijk wist Branagh ook wel, dat de context van het verhaal mogelijk wat te rauw zou zijn om aantrekkelijk te zijn, en besloot hij mede daarom het contrast tussen herinnering en werkelijkheid extra duidelijk te maken. Want na eerdergenoemde oververzadigde kleuren van het huidige Belfast, zien we in enkele scènes ook vooral Buddy’s beleving van zijn jeugd. En daarin zet Branagh juist het avontuur, de enorm sterke moederliefde, de wijsheid van opa en oma en de coolheid van pa overduidelijk extra aan. Iets waarvoor ik deels ooit “memory makes a moment peak” ‘verzon’, maar hier worden die licht dromerige momenten juist goed gecontrasteerd met het wel degelijke gevaar waarin hij opgroeide. Het echt lompe geweld en de dood worden dan wel buiten beeld gehouden, maar iedereen met iets van kennis van die donkere periode uit de geschiedenis van Ierland zal zeker die spanning voelen. Nu hoef je volgens mij ook niet terug te schrikken als je niets over The Troubles weet, maar die achtergrondkennis verhoogde mijn beleving zeker wel.
Doordat Branagh het dus ook echt vanuit Buddy’s POV vertelt, komen die wijsheden van bijvoorbeeld opa nóg ‘mooier’ binnen. En dan van die dromerige perfectie via heftige rellen naar een kerkdienst – waarin katholieken als aanhangers van een angst-religie worden weggezet door een dominee die Buddy juist super-angstig maakt met z’n verdoemenis-preek – in twee opeenvolgende scènes: wauw! Misschien wel het mooist samengevat in een scène met opa, die Buddy helpt met z’n wiskunde. “But Pop, there should only be one right answer, right?“, waarop opa’s antwoord de oorspronkelijke wiskundevraag breder trekt en bijna (te) perfect was: “If there were only one right answer, youngsters wouldn’t be blowing themselves up every night, would they?

Cast & crew
Ja, de scènes tussen opa en oma zijn al geweldig, maar ook de spanning tussen Buddy’s ouders wordt perfect afgewisseld met iets dat vooral geromantiseerde jeugdherinneringen zijn, waarin pa een geweldige ode brengt aan z’n vrouw, en net zo duidelijk hoorbaar blijft als ie allang het podium af is gestapt (en niet meer in de microfoon zingt). En dat alles wordt dus met fantastische, onderzoekende en soms bezorgde ogen gadegeslagen door Jude Hill, die de perfecte hoofdrolspeler blijkt. Maar zoals ik al zei: al het acteerwerk is topnotch. Balfe was daarnaast ook nog eens functioneel wonderschoon, terwijl Dornan mij ook fijn verraste (ik kende hem enkel van popi-films als die BDSM-trilogie en het tegenvallende Synchronic). Al werd mijn glimlach inderdaad het grootste bij elke scène waarin Hinds en/of Dench te zien was. Mogelijk omdat ik me hierdoor gesprekken met m’n eigen opa herinnerde, die me vroeger urenlang kon vertellen over zijn jongere jaren, de oorlog, en dergelijke…
Nu moet ik zeggen dat ik normaliter geen uitgesproken fan van Branagh ben. Mijn mogelijk wat bekrompen beeld van hem is vooral gebaseerd op zijn meer theatrale films (denk aan talloze Shakespeare- en recente Agatha Christie-verfilmingen als Murder on the Orient Express en Death on the Nile), maar voor z’n werk aan Belfast verdiende hij maar liefst de zesde (Regie), zevende (Film) én achtste (Originele Scenario) Oscarnominatie uit z’n rijke carrière. Dus mogelijk laat ik m’n ‘bekrompenheid’ in dezen beter los..? En ook al zijn sommige collega-recensenten wat kritisch op het ‘leentjebuur spelen’ dat hij hier doet; als bepaalde sub-formules zo goed werken, waarom zou je dan het wiel opnieuw uit gaan vinden? Verder valt qua crew zeker de cameravoering op, met behoorlijk veel kikkersperspectief, wat waarschijnlijk bedoeld is om Buddy’s kijk op die grotemensenwereld extra aan te zetten.

Final credits
BelfastEn dat werkte dus als een malle bij mij. Zeker ook, omdat het gekoppeld wordt aan Buddy’s vluchten in films (weet nu ook eindelijk waar Jim Carrey’s Chitty Chitty Bang Bang”-referentie vandaan komt ;)), iets wat mij niet geheel vreemd is.
Ja, keiharde aanrader dus, want ondanks de rauwheid van al die religieuze spanningen, biedt Belfast vooral echt een mooi nostalgische herinnering aan Kenneth Branaghs jeugd. Voor mij overigens niet de ‘beste’ film van het jaar, maar wel een film die me volgens mij nog lang in herinnering gaat laten glimlachen…

IMDb: https://www.imdb.com/title/tt12789558