Annihilation (2018)
In sterk contrast met de film die ik hiervoor recenseerde daagt Alex Garland je met Annihilation juist ongelooflijk uit om mee/na te denken, want wat was het heerlijk filosoferen na het zien van deze visueel ook prachtige Netflix-film zeg! Garland gaat nog een stap verder dan met z’n intrigerend-geweldige Ex Machina, en maakt wederom een film die speelt met een angst die wij als mensen al dan niet onbewust mogelijk allemaal wel voelen; dat we onze dominantie als ‘evolutionaire topper’ mogelijk wel gaan verliezen. Waar de bedreiging in Ex Machina nog van de prachtige AI-robot van Alicia Vikander kwam, daar lijkt het hier om iets buitenaards te gaan, toch..?
En die “toch..?” plaatste ik bewust, want het mooie aan Annihilation is namelijk niet alleen dat Garland zeker ooit DMT, ayahuasca of LSD geprobeerd móet hebben, maar ook dat hier een veel spiritueler antwoord mogelijk of misschien zelf nodig is…
Het verhaal
Gebaseerd op het eerste boek in de Southern Reach-trilogie van Jeff VanderMeer (geen NL’er, by the way), maar schijnbaar al tot scenario herschreven door Garland vóórdat de boekdelen twee en drie uitkwamen, opent Annihilation met het op Aarde neerstorten van een meteoor. Direct zien we dat de vuurtoren, waar de meteoor neerstortte, omringd wordt door een soort glinstering, en die blijkt zich langzaam uit te gaan breiden. Op dat moment hebben wij als kijker al kennisgemaakt met celbioloog Lena (Natalie Portman), professor aan de Johns Hopkins Universiteit. Ik denk overigens niet dat die universiteit toevallig gekozen is, want daar deed de schrijver van het mega-interessante A Psychedelic Explorer’s Guide, dr. James Fadiman, in de jaren 60 onderzoek naar de werking van LSD en psilocybine, iets wat geweldig past bij de prachtige visualisaties en thematiek van deze film…
Maar terug naar de film: Lena is getrouwd met sergeant Kane (Oscar – Star Wars: The Last Jedi, Inside Llewyn Davis – Isaac), maar die blijkt al een jaar missing in action te zijn. Dan ineens komt Kane terug, maar voordat Lena ook maar iets van antwoorden heeft hoe en waar hij op missie is geweest, stort ie al bloedhoestend in.
Eén van de grotere krachten van Annihilation is echter de opzet en exposé: er wordt weinig uitgelegd, en gedurende de film kom je als kijker ook steeds meer te weten. Niet alleen over de vier vrouwen die uiteindelijk met Lena op een vergelijkbare missie gaan, maar ook over wat er nou precies aan de hand is met/in die zich steeds maar uitdijende ‘glinstering’. Laat ik daar respect voor hebben door ook niet teveel te vertellen daarover. Maar als je al iets over deze film weet, dan zal het geen spoiler zijn dat Lena deze glinstering in gaat met een groepje vrouwen (waaronder Jennifer Jason Leigh, Gina – Deepwater Horizon – Rodriguez en Tessa – Thor: Ragnarok – Thompson), en eenmaal ‘binnen’ blijken onze natuurwetten niet helemaal meer te kloppen, waardoor langzaam maar zeker ook onze rationele logica overboord dient te worden gezet en/of in twijfel dient te worden getrokken. En laat dat nou perfect passen bij mijn gedachten over waarom wij (nog) nooit buitenaards leven gezien (kunnen) hebben…
‘Spiritueel-filosofeerbaar’ to the max…
En om die gedachten verder uit te leggen moet ik natuurlijk verder ingaan op hoe ik deze film en z’n inhoud zie. De film daagt namelijk zó heerlijk uit om allerlei theorieën op los te laten, dat je onderstaande van mij eigenlijk pas ‘mág’ lezen als je deze film gezien hebt. Dus dat hier het volgende komt te staan, dat lijkt me logisch: – SPOILER ALERT. Ik vind het namelijk super-interessant om te ‘denken’ dat wij in onze zoektocht naar buitenaards leven nog altijd denken vanuit onze (beperkte) verstandelijke vermogens en de dingen die we volgens onze natuurwetten kunnen ‘begrijpen’. Met andere woorden: wij hebben niet de vermogens om buitenaardse en/of hogere wezens waar te nemen. Maar Annihilation speelt daar enorm mee. Mogelijk gaat Garland dan nog wel veel verder dan mijn eigen gedachten hierover, want ik twijfelde aan het eind wel of hij nou toch voor iets vets in plaats van iets interessants had gekozen, maar dat kan dus zeker ook betekenen dat ik nog niet helemaal door heb wat ie écht wil zeggen. Want als je ziet hoe Dr. Ventress (Jason Leigh) uiteindelijk oplost in energie, en ook in wat er met ons ‘hoofdstelletje’ gebeurt, fantaseerde ik in de richting van hoe onze individuele ‘bewustzijntjes’ een menselijke vorm nodig hebben om in onze werkelijkheid te kunnen bestaan. En dat we dus mogelijk enkel in deze vorm op Aarde zijn om het leven te ervaren, zonder daar iets over te oordelen. Een theorie die zo heerlijk alle zorgen en dientengevolge stress wegneemt uit het leven, dat ik dat wel wil koppelen aan het boeddhistische ‘loslaten’ van al het aardse..!
Of was de hele film enkel één grote metafoor voor hun huwelijksproblemen, en had alles (ook alle karakters?) daar een functie in? Dat zou ook zeer vet zijn, maar ik vraag me af of dat de ‘waarheid’ is. Maar dat deze film mij dit soort vragen laat stellen, daar word ik erg enthousiast van, zoals je ziet. Toen Lena’s bloeddruppel, met daarin die zelfdestructieve cellen waar Lena als professor over onderwijst, zich vermengde met ‘het’ wezen/zijn, dacht ik overigens ook even dat dat mogelijk het einde van ‘het’ zou betekenen. Maar het omgekeerde kan ook de moeite van het onderzoeken waard zijn: als we allemaal enkel uit energie bestaan en die menselijke vorm enkel nodig hebben om onze mini-bewustzijntjes iets te leren (of zoiets dergelijks), dan is zo’n ogenschijnlijk vijandige overname door een hoger of buitenaards wezen/zijn helemaal niet zo erg (enkel onze ego’s worden daar GEK van), want dat zou ‘alles’ dan wel weer beter in balans brengen. En daarmee zou de film dan ook een soort aanklacht tegen de planeet- en milieuvernietigende invloed van de mens kunnen zijn – EINDE SPOILER ALERT.
Pffffffffffff, ben je er nog..? ;)
Cast & crew
Annihilation is een ontzettend grootse film, dus daarom was het best opmerkelijk dat er slechts dertien namen op aftiteling staan, waarvan er ook nog één een body double is. Portman is en blijft een zeer begenadigd actrice en mag hier ook een behoorlijk bereik laten zien. Hetzelfde geldt voor Isaac, al is zijn rol een stuk kleiner. Tessa Thompson was één van de vele lichtpuntjes in Thor: Ragnarok (de grappigste Marvel-film tot nu toe), maar speelt hier een wat schuchterder wetenschapper. De Zweedse Tuva Novotny completeert overigens het dames-vijftal dat de ‘glinstering’ in gaat. Ze speelde twee jaar geleden nog de vrouwelijke hoofdrol in het Oscargenomineerde Krigen (a.k.a. A War). Volgens IMDb was ze eerder ook al te zien in Eat, Pray, Love, maar als je haar ergens van zou herkennen, dan is dat eerder van het grappige Jalla! Jalla!. Verder speelde Benedict Wong, die hier enkel te zien is in een hazmat suit, eerder in Doctor Strange, The Martian, Prometheus en Sunshine, maar ook in die andere onverwacht geweldige science-fiction-film over menselijke identiteit: Duncan Jones’ Moon. Wat een ongelooflijke filmografie heeft hij zeg..!
Ik denk dat ik Alex Garland hierboven al genoeg de hemel in geprezen heb – wat zou ik hem graag ontmoeten om lekker te spacen over zulke filosofisch-spirituele onderwerpen – dus qua crew wil ik enkel nog even degene bedanken die dat heerlijke nummer van Crosby, Stills & Nash – Helplessly Hoping – in de film gestopt heeft. Het valt me niet vaak op hoe een nummer zo lekker past in een film.
Final credits
Het enige dat ik jammer vind in dezen, is dat ik deze film in Nederland niet op het allergrootste scherm kon zien. Waarom heeft deze niet gewoon eerst in IMAX gedraaid? Wat mij betreft had dat zelfs gelijktijdig met de Netflix-release (afgelopen maandag, 12 maart 2018) mogen gebeuren, want als er ooit één film visueel gezien al die IMAX-toeslagen verdient, dan is het deze volgens mij wel.
Maar laat ik nog positiever eindigen: naast al het spiritueel-filosofische gebrabbel van mij hierboven is de grootste kracht van Annihilation waarschijnlijk wel dat je verbeelding keihard geprikkeld wordt, juist doordat de film zo heerlijk op en neer springt tussen verwondering (door de prachtige beelden en de, voor mij althans, mega-interessante ‘vragen’/thema’s) en af en toe gruwelijk spannende scènes, als er weer zo’n raar beest of onheilspellend geluid opdoemt…