Straume (a.k.a. Flow – 2024)
Een Litouwse animatie zonder enige dialoog die waarschijnlijk een Oscarnominatie gaat ontvangen, also known as Straume. Hier uitgebracht onder het wat makkelijkere Flow, wat ook het wonderschone, kleine thema van de film is. Overleven en meegaan in het ritme van de natuur, zonder al te veel hyper-individualistisch drama dat wij als mensen wél graag hanteren, maar wat mogelijk ook wel het lot van onze diersoort in deze animatie heeft veroorzaakt.
Ja, dit is zo’n film die best lastig in een hokje te plaatsen is, daarom waarschijnlijk ook niet voor iedereen, maar wat een prachtige beelden zeg (ondanks dat de karakters zelf wat 2D’erig blijven)…
Het verhaal
We zien een katje z’n dagelijkse leventje leiden, al start dat met het staren naar z’n eigen spiegelbeeld in het water. Het ene moment wordt ie achternagezeten worden door een roedel honden, het andere loopt ie tussen kattenstandbeelden naar een verlaten, wat vervallen huis waar waarschijnlijk ooit z’n baasje woonde. Doordat er alleen wordt gemiauwd, geblaft en ge-[insert dierengeluid-werkwoordvervoeging] in de film, moet je als kijker zelf maar invullen hoe de wereld van Straume uit onze huidige wereld is overgebleven.
Op een dag, als ie net die irritante roedel honden weer heeft weten af te schudden, komen de honden echter ineens terug-gevlucht. Niet veel later gevolgd door een andere roedel, maar dan één van herten, die ons katje bijna vertrapt. Beide roedels vluchten blijkbaar voor een soort van tsunami, en voordat katje ’t weet, wordt ie meegespoeld en weet ie net op tijd een stukje droge grond te vinden. Het water stijgt echter, en als ie bijna verzwolgen wordt, verschijnt er een klein zeilbootje. Net op tijd weet ie erin te springen, om daarin verrast te worden door de aanwezigheid van een capibara, die ‘m eigenlijk vrij achteloos toelaat op de boot. Samen laten ze zich wat meevoeren op de stroming, al hebben ze ook vrij snel door hoe het roer werkt. Onderweg pikken ze nog een lemur en de vriendelijkste hond van eerdergenoemde roedel op, maar als zo’n witte secretarisvogel zich aan boord nestelt, wordt het wat spannender allemaal.
Maar waar stuurt dat bootje zich uiteindelijk toch helemaal naar toe..?
Ode aan ’t leven
Mocht je meer van me lezen, dan weet je waarschijnlijk wel dat de werkelijkheid/het leven/ons bestaan/… mij bovenmatig fascineert. Hierin ben ik behoorlijk fan geworden van Rupert Spira, een filosoof die voor 99% van de mensen (als ik m’n vrienden als dwarsdoorsnee mag zien) veel te abstract is, maar die wat mij betreft zo’n beetje elke filosofische, religieuze, spirituele en/of interessante vraag met ogenschijnlijke eenvoud weet te ‘beantwoorden’. Maar waardoor dus ook elke opvatting/mening/regel/… eigenlijk z’n fundament verliest, en je echt de vrijheid krijgt om het leven zo rijk mogelijk te ervaren. En in dat licht is het meegaan met zo’n verhaal wat ‘eenvoudiger’, omdat het de noodzaak voor zekerheid verschaffende antwoorden laat verdwijnen.
Ik vond Straume overigens zeker niet de beste animatie die ik ooit gezien heb, maar ik voel aan alles dat ik ‘m ook wel heel lang en behoorlijk intens zal blijven herinneren. Door het ontbreken van dialogen (en een duidelijk verhaal) voelt het ook allemaal als een soort natuurdocumentaire aan, maar qua thematiek schoot Waterworld ook meermaals door m’n hoofd. Al wordt Straume nooit zo distopisch als die Kevin Costner-film.
Crew
Natuurlijk is het sowieso al knap om je publiek zich emotioneel te laten verbinden met getekende karakters. Versterkt door het feit dat er dus geen uitleggende dialoog te horen is in de hele film. Wat waarschijnlijk de reden is, dat regisseur Gints Zilbalodis nogal stevig gebruik maakt van het zogenaamde ‘Kindchenschema’, door Wikipedia veel te simpel vertaald als “Schattigheid”. Een term die in de reclame continu wordt gebruik om (onbewust en/of ongewild) jouw aandacht te trekken, want ons brein reageert gewoon stevig op schattige kinder- of jonge-dieren-beelden. Hierboven in de still zie je het al: bij katje wordt z’n zielige (?) miauwen afgewisseld met van die megagrote droopy oogirissen, en koppel dat aan die schattige hond die zó graag vriendjes wordt dat ie de kat zelfs gaat kopiëren, en je hebt de aandacht wel.
Ik heb overigens het gevoel dat jouw waardering voor deze animatie deels smaak-/hype-gebonden is. Of zou dat ‘vakblindheid’ zijn? Ik verdien m’n geld namelijk deels met het schrijven voor animaties, en deze animatiestijl is momenteel totaal niet in fashion in de (Nederlandse bedrijfs)animatiewereld. Het kan natuurlijk best dat dit in bijvoorbeeld Zweden, Tanzania of Litouwen (waar de makers vandaan komen) totaal anders is, en men deze stijl momenteel de spreekwoordelijke shit vindt. Met andere woorden: ik heb getracht om ‘om smaak heen’ te kijken, want mogelijk is het ook wel smaak dat Zilbalodis zo veelvuldig gebruikmaakt van lens flares e.d. Het levert prachtige beelden op, en in combinatie met de gefingeerde camerabewegingen (we bewegen echt door een landschap en ‘over’ bijvoorbeeld heuvels heen, waarachter dan weer nieuwe dingen verschijnen; waarbij het perspectief goed in stand blijft), lijkt het soms net alsof het ‘gewoon’ film is. Waarbij de stadsruïnes, waar het bootje langzaam heen vaart, zo uit een videogame (of medium-budget CGI-film) zouden kunnen komen…
Final credits
Maar de aantrekkingskracht van Flow zit ‘m toch vooral in het meeleven met een loner die nogal wat te overwinnen heeft en ongewild op avontuur moet. Maar door dat avontuur herinnert hij zich ook ineens de kracht van vriendschap, want ineens blijkt hij niet meer zonder vrienden te kunnen..?
Flow heeft echter ook een zeer rustige opbouw en geen standaard plot. De film sleepte mij vrij eenvoudig mee, maar ik bleef lang benieuwd wie dit allemaal ‘trekt’. Die 8 (!!) op IMDb doet overigens vermoeden dat toch wel erg veel ‘mensendieren’ ook zo onder de indruk waren…