The Fabelmans (2022)
Steven Spielberg wordt dit jaar 77. Maar als je dan naar enkele van die leuke en zelfbewuste ‘grapjes’ in The Fabelmans kijkt, dan lijkt hij nog altijd die kwajongen waar deze semi-autobiografische coming-of-age film ook grotendeels over gaat. Eindelijk vond deze ‘master of cinema‘ dat ie klaar was om z’n eigen verhaal te vertellen, en wat mogen wij filmliefhebbers daar blij mee zijn…
Een behoorlijk lange zit (alhoewel: Spielbergs leven van 7 tot 18 jaar oud in 2,5 uur ;)), maar wel zó rijkgevuld met toffe scènes, geweldige acteerprestaties, aardig wat knipoogjes en een paar opvallend fantastisch gechoreografeerde camerabewegingen, dat je deze wel mag verwachten bij de Oscars begin maart…
Het verhaal
De jonge Sammy (Mateo Zoryan) is zeven als hij met z’n ouders Mitzi (Michelle Williams) en Burt (Paul Dano) voor het eerst naar de bioscoop gaat. Initieel wat bang, maar na het zien van Cecil. B. DeMille’s The Greatest Show on Earth wil Sammy maar één ding: een eigen miniatuurtrein en een 8mm camera, om die geweldige treincrash uit de film na te kunnen spelen. Een paar jaar later verhuist het gezin naar Phoenix, Arizona. Huisvriend Bennie (Seth Rogen) verhuist ook mee. Sammy’s filmmaken is dan al een stuk ‘professioneler’ geworden, als zorgt pa Burt voor herkenbare ‘streefdrang’ door het “just a hobby” te blijven noemen. Als de familie en Bennie op een kampeertripje gaan, filmt Sammy (Gabriel LaBelle) natuurlijk alles. Het mooiste shot: moeder Mitzi – waarvan wij inmiddels weten dat ze behoorlijk labiel is – al dansend in het donker, van achteren verlicht door de snel door Bennie aangezette autolichten…
Als haar moeder sterft raakt Mitzi nog dieper in haar depressie, maar niet veel later ontdekken we dat hier mogelijk wat meer aan de hand is. Burt geeft z’n zoon namelijk de opdracht om moeder op te fleuren met een leuke montage van al die kampeerbeelden. Sammy is dan wel druk bezig met z’n eigen project – met inmiddels al een cast & crew van zo’n 30 personen! – maar Burt vindt dat filmpje voor Mitzi belangrijker dan ‘die hobby’. Tijdens het editen ontdekt Sammy echter iets heftigs. Iets dat hij voor zich denkt te moeten houden, wat hem ‘natuurlijk’ onbewust begint te frustreren. Na een onthulling verhuist het halve gezin wéér, en nu komt Sammy op een highschool in Saratoga, Californië terecht. Daar heeft hij initieel niet zoveel zin om z’n filmmaken weer op te pakken, totdat z’n vriendinnetje Monica (Chloe East) hem overhaalt om Ditch Day te filmen (één of andere school-sportdag op het strand). Iets waarbij hij wordt geholpen door een toespraak van z’n ‘wilde’ oom Boris (Judd – Taxi (tv), Independence Day – Hirsh), die wel door heeft dat je passie volgen en in het reine blijven met iedereen niet eenvoudig te combineren is.
Uiteindelijk levert dat Ditch Day-filmpje Sammy de bevestiging dat dát de manier is om z’n plek in de wereld op te eisen. Als hij uiteindelijk z’n eerste stageplek vindt in Hollywood, krijgt ie wat onverwachte en ‘magisch-toevallige’ hulp en staat ie ineens oog in oog met één van z’n grote helden. En de rest, dat is (Spielbergs) geschiedenis…
Autobiografisch epos
Ik wist vooraf dus niet hóe autobiografisch en/of waargebeurd dit verhaal was; een nadeel van het vooraf niets willen weten over/van ‘belangrijke’ films. Maar Spielberg liep dus al in 1999 rond met het idee om een film over z’n jeugd te maken, met als werktitel I’ll Be Home. Bang dat z’n ouders het verhaal te persoonlijk en/of beledigend op zouden vatten bleef het project echter lang op die spreekwoordelijke plank liggen. Tijdens de opnames van Munich, in 2004, sprak Spielberg er al over met z’n vaste scenarist Tony – Lincoln, West Side Story – Kushner. Die wist al dat Spielberg dit verhaal ooit zou móeten vertellen, maar het duurde toen nog een jaar of vijftien. Het was namelijk de coronalockdown in 2020 die Spielberg het laatste zetje gaf (z’n vader was eerder dat jaar overleden). Maar ja, toen ze er samen voor gingen zitten, hadden ze binnen twee maanden het script geschreven (in totaal in ongeveer 100 uur)…
En in dat scenario zit zóveel verwerkt – naast jezelf denken te moeten bewijzen voor je vader, onvoorwaardelijke liefde van een moeder (die zelf ook haar eigen leven heeft), zaken verzwijgen om maar geen reuring te veroorzaken, antisemitisme, en nog wel wat meer – dat het extra leuk is dat er dus twee heerlijke zelfbewuste grappen in de film zitten, waarmee hij eigenlijk door de vierde muur naar ons knipoogt, keihard. De eerste is als ie tegen iemand vertelt dat hij er mogelijk wel ooit een film over zal maken (waar jij dus op dat moment naar aan het kijken bent!), en de tweede ga ik niet verklappen. Maar het zorgde er dus wel voor, dat ik met een megagrote glimlach aan de aftiteling begon…
Cast & crew
Grote ster van de film is Gabriel LaBelle. Hij zat als Gabe LaBelle in The Predator in 2018, maar doordat ik die ook niet gezien heb, was hij mij totaal onbekend. Iets dat natuurlijk ook ‘hoort’, want een bekender hoofd had mogelijk aandacht afgeleid van waar de film daadwerkelijk over gaat. LaBelle krijgt geweldig tegenspel van vooral Michelle Williams, die een flinke kei bijdraagt aan het (eindelijk (weer?)) interessanter en ‘dieper’ maken van vrouwenrollen. Zo’n gelaagde moederrol speelde ze ook al Take This Waltz, al is ze hier wel een stuk beter. Ze is niet voor niets genomineerd als beste actrice. Wel voor een hoofdrol, terwijl ze niet het hoofdkarakter in de film is. Mogelijk dat dit haar kansen wat doen slinken (plus: haar concurrentie is écht dodelijk en zij staan wel allemaal front & center in hun respectievelijke films). Dano speelt bijna het archetype van de vader des huizes die geen tijd heeft voor flauwekulletjes. Iets dat bij velen waarschijnlijk direct het bedoelde gevoel oproept, en dat doet Dano met ogenschijnlijk het grootste gemak. Het is echter ook geen rol die ‘meer’ van hem vraagt. En dan moet ik verder natuurlijk Judd Hirsch nog benoemen, die onze Sammy zo’n perfect advies geeft als waar ik als (enkel) oom alleen maar van kan dromen. Met andere woorden: ook die rol is enorm herkenbaar en verleidelijk om aan vast te klampen. Dé cameo der cameo’s ga ik overigens niet verklappen, maar boy o boy, ik sprong serieus bijna uit m’n bioscoopstoel. Iets dat ik als vrij nuchtere Brabander volgens mij nog nooit gedaan heb…
Volgens mij heb ik Spielberg hierboven al genoeg veren tussen z’n billen gestoken, want al dat ‘herkenbare’ en dus geloofwaardige acteerwerk is ook net zo goed zijn verdienste. Plus die van coscenarist Kushner. Maar als ik dan naar de Oscarnominaties van deze film ga kijken, mis ik daarin toch wel die voor cinematografie. Janusz – Saving Private Ryan, Schindler’s List – Kaminski heeft namelijk een paar van zulke fantastisch gechoreografeerde camerabewegingen in de film zitten (als moeder piano speelt, of als Sammy aan t editen is), dat die twee scènes van in totaal amper 2,5 minuut die overige 148 minuten al de moeite waard maken.
Final credits
Al zijn die 148 minuten zijn sowieso al zoveel meer dan een bioscoopbezoek waard. Waar ik bij Babylon initieel nog even dacht: “Jammer dat dit niet net zo waargebeurd is als The Fabelmans, dan had ik ‘m steviger gevoeld!“, daar is dit dus hét verhaal over de zeer vormende periode in het leven van één van de beste filmmakers aller tijden. There, I said it..!
En dat advies van oom Boris, waarin hij het leven van een artiest eerst ook behoorlijk zwartgallig neerzet, om daarna ’terug te komen’ met het feit dat iemand die écht kunstenaar is, nooit kan weglopen of wegblijven van het medium waar ze zo gepassioneerd voor zijn.
Met andere woorden: gas erop wannabe artiesten..!