The Crime of the Century (2021)
Weet je, soms is het beter om gewoon niet al te veel te weten van hoe de wereld in elkaar steekt, want wat een verschrikkelijke corruptie, schofterigheid en onrecht legt top-documentairemaker Alex – Totally Under Control, Going Clear – Gibney bloot in het tweedelige The Crime of the Century. Nu is dit zeker niet Gibney’s meest uitgebalanceerde documentaire, maar het lijkt wel alsof hij zelf ook zo pissig werd van die minstens 500.000 (!!) Amerikanen die door zijn overleden aan opiaat-overdoses in de laatste 20 jaar, dat hij wat ‘verblind’ werd door z’n eigen woede.
Twee conclusies die ik na afloop trok: ik weet niet zeker of de Verenigde Staten als land überhaupt nog wel te redden is van zoveel corruptie, en ik ga zeker nóg beter opletten voor welke bedrijven ik als tekstschrijver aan de slag ga, want een naam kwam me te bekend voor (en zij maken nu ook het meest gebruikte coronavaccin)…
Het verhaal
Deel 1 van de documentaire gaat vooral over Purdue Pharma en de ogenschijnlijk duivelse familie Sackler, die dat bedrijf runt. Als kijker krijg je duidelijk inzicht in hoe het bedrijf via slinkse wegen zelf grotendeels de beoordeling van de federale Food and Drug Administration (FDA) weet te schrijven, waardoor ze vrij baan krijgen om hun OxyContin e.d. letterlijk te pushen richting doctoren, die deze “heroïne in pilvorm” daarna zó makkelijk voorschrijven voor elk pijntje, dat zeker 1 op de 200 Amerikanen inmiddels verslaafd is aan deze legale vorm van heroïne. Al hebben zij daarvoor de term “pseudoverslaafd” uitgevonden, een wetenschappelijk niet-bestaande vorm van verslaving, enkel bedoeld om hun schuld in dit schandaal te verdoezelen…
Deel 2, met de welluidende titel “What’s in it for me?“, gaat vooral over de praktijken van Insys Therapeutics. We zien hoe de (voormalig) VP of Sales van Insys precies wist welke doctoren te corrumperen waren om zoveel mogelijk van hun fentanyl-product (50 tot 100 keer krachtiger dan heroïne) voor te schrijven. En ook hoe Insys-medewerkers keihard logen tegen verzekeraars over patiëntdiagnoses (en zich voordeden als doktersassistenten), om zo de weinige controle op medicijnverstrekking in dat land – dat fentanyl enkel voorgeschreven mag worden aan terminale kankerpatiënten – alsnog te omzeilen. En zodra dat niet meer lukte, kwam eigenlijk het grofste onderwerp aan bod: het bijna letterlijke inhuren van Amerikaanse Congresleden (voornamelijk maar niet alleen Republikeinen), die onder het mom van patiëntbescherming de omzet van de grootste drugsdealers van het land (of de wereld, a.k.a. hun grootste campagnedonateurs) beschermen.
Corruptie ten top
Als je wilt weten hoe de Verenigde Staten zo enorm corrupt (of nog corrupter?) kon worden, dan raad ik je aan je te verdiepen in Citizen United v FEC: een federale uitspraak waardoor de hoeveelheid geld die bedrijven en instellingen in de campagnekas van politici mochten steken onbeperkt werd. Ik word door sommige naïevelingen weleens raar aangekeken als ik bij misstanden in de wereld reageer met de stelling: “Zoek uit wie hieraan verdient, dan wordt het totaalplaatje waarschijnlijk wat duidelijker.” Want hoe meer je van zulke kritische documentaires kijkt, hoe duidelijker het wordt dat – zeker niet alleen in de VS – het maken van zoveel mogelijk winst bij velen hun moraliteit zo goed als doet verdwijnen. Zoals ik de stelling – dat lobbyisten óók bestaan omdat sommige bedrijven vinden dat algemene regels en wetten voor hen eigenlijk niet zouden moeten gelden – ook altijd goed scherp vind.
Overigens wist Congreslid (en held) Alexandria Ocasio-Cortez – overigens nog geen anderhalve maand na haar inauguratie in februari 2019 – al haarfijn duidelijk te maken hoe corrupt het Amerikaanse politieke systeem is. Kijk deze YouTube-video, en je ziet hoe de hierboven genoemde Congresleden tot hun schofterigheid kwamen (of werden verleid).
Crew
Naast mega-scherp lijkt Gibney ook één van de meest producerende documentairemakers ter wereld, als je naar zijn IMDb-lijst kijkt. Niet alles is zo zwaar als deze, want zo maakte hij ook ooit het geweldig inzichtelijke Gonzo: The Life and Work of Dr. Hunter S. Thompson (al insinueerde hij daarin wel, dat deze schrijver van onder andere Fear and Loathing in Las Vegas zelfmoord pleegde na de herverkiezing van George W. Bush), maar hij is wel degene die mij het duidelijkste liet voelen hoe ‘kapot’ de Verenigde Staten als land eigenlijk is. Dat begon voor mij met Enron: The Smartest Guys in the Room, maar hij maakte bijvoorbeeld ook Zero Days (over hoe een digitale aanval op een Iraanse nucleaire fabriek een wereldwijd virus veroorzaakte), bovengenoemde Scientology-filering Going Clear: Scientology & the Prison of Belief, The Armstrong Lie (die hij begon als soort ode aan Lance Armstrong, maar waar hij tijdens het maken achter kwam, dat Armstrong hem ook voorloog), het lange tijd niet te vinden Citizen K (over Mikhail Khodorkovsky, één van de voormalig rijkste Russen en tegenstanders van Poetin), en eerder dit jaar zag ik dus ook al Totally Under Control, over hoe de Trump-regering faalde in haar aanpak van de coronapandemie.
En dan noem ik veel van z’n werk (hij regisseerde ook enkele afleveringen van tv-series) nog eens niet. De reden dat ik z’n ‘drukte’ hierboven vermeld, is omdat het dus lijkt alsof The Crime of the Century met iets teveel haast is gemaakt. Iets dat ik begrijp, omdat hij de wereld zo snel mogelijk wilde ‘waarschuwen’ voor de grove misstanden, maar daardoor is dit dus niet z’n beste documentaire geworden (hoe pissig ie me ook maakte). Je wordt in deze documentaire namelijk zo murw geslagen met feiten, ontdekkingen en aantijgingen, dat ik – ondanks dat het in totaal dus bijna vier uur duurt – tussendoor wel wat ‘rust’ had gewild.
Final credits
Want ergens wil ik je ook wel waarschuwen voor deze documentaire, juist omdat ie zoveel blootlegt. Nu kan ik vrij veel hebben, maar kan me goed voorstellen, dat bijvoorbeeld mensen met een depressie alle onthullingen er echt niet bij kunnen hebben. Ik ken aardig wat mensen die zich al afsluiten voor het dagelijkse NOS Journaal, en hen zou ik deze documentaire – hoe belangrijker de ‘waarheid’ in mijn ogen ook is – eerder af- dan aanraden. Je ziet namelijk zoveel ‘duivels’ in deze documentaire (die zo ver gaan in het oplichten van anderen, dat het ze geen bal uit maakt dat er dus duizenden mensen door sterven), dat ik me bij die familie Sackler begon af te vragen, of iets als een ‘negatief geweten’ bestaat. Dat je dus bewust ervoor gekozen lijkt te hebben om te kijken of je moralistisch kunt tippen aan types als Adolf H., koning Leopold, Jozef S. of Idi A.
Al wil ik wel eindigen met iets ‘moois’. Op een gegeven moment volgen we een DEA-agent die op jacht is naar de dealer van een meisje dat gestorven is aan een overdosis. Tijdens de operatie houdt de agent de vader van het overleden meisje op de hoogte. Als uiteindelijk blijkt dat de dealer zelf ook verslaafd is, reageert die vader ongelooflijk vergevingsgezind door te stellen, dat die dealer zelf dus eigenlijk ook een slachtoffer is…