You Were Never Really Here (2017)
Als je wilt zien hoe een topregisseur van een wat pulp-achtig verhaal één van de betere arthousefilms van het jaar weet te maken, kijk dan Lynne – We Need to Talk About Kevin – Ramsays You Were Never Really Here. Niet alleen verdient Ramsay meer prijzen dan ‘enkel’ die voor Beste Scenario op het afgelopen filmfestival in Cannes, ook Joaquin Phoenix zou het winnen van de prijs voor beste acteur in Cannes wel eens kunnen gaan herhalen op 4 maart 2018: het moment dat de Oscars worden uitgereikt.
Want wat een vette en geweldige film is dit zeg! En als jij ‘m wel graag in een hokje plaatst, denk dan Drive meets Taxi Driver meets Oldboy…
Het verhaal
Joe (Phoenix) is een ex-marinier en ex-FBI-agent die nu z’n geld verdient als privédetective en/of huurmoordenaar. Omdat je direct aan alles voelt dat het vooral zijn zoektocht naar iets van ‘verlossing’ is – Joe heeft een behoorlijk onovertroffen aantal demonen waar hij mee ‘vecht’ – werkt hij vooral in de nichemarkt van het terughalen van jonge meiden die in de prostitutie zijn beland. Daarin houdt hij zich in het begin nog wat in, maar als de enige persoon waar hij nog iets voor voelt pijn wordt gedaan, dan gaan de remmen (nog meer) los.
Met eenzelfde wapen als in Oldboy (ik praat enkel over het origineel hier hè) houdt Joe nogal huis in z’n zoektocht naar Nina (Ekatarina Samsonov), de dochter van een New Yorkse senator. Al snel blijkt er een pedofielennetwerk te bestaan waar hooggeplaatste personen hun ziekelijke driften botvieren op onschuldige kinderen, en ook al is dat meer dan genoeg om een vette actiethriller aan op te hangen, dat is eigenlijk puur context. Joe heeft namelijk zo’n enorme drang om (nog?) iets goeds te doen in z’n leven, en juist doordat je voelt dat hij zelf ook wel weet dat die verlossing waarschijnlijk te hooggegrepen is en hij té beschadigd is om nog ‘normaal’ te kunnen leven, is hij de perfecte ‘wraakengel’.
In goede handen
Ja, nu ik dit typ denk ik weer direct: “Ik beschrijf eigenlijk gewoon het plot van Taxi Driver!“, maar toch is dit een totaal andere film. Al noemt de Franse filmposter dit wel “De Taxi Driver van de 21e eeuw“. Maar hoe logisch die vergelijking ook is, ik vind hem wat onnodig en eigenlijk alleen functioneel als het iets van kritiek zou zijn (wat het in mijn ogen niet is). Ook al wordt er juist gefocust op de tragiek achter onze getroebleerde hoofdpersoon, die veel makkelijker weggezet had kunnen worden als een psycho of zo, als je niet zo serieus naar z’n innerlijke motivatie en dergelijke zou kijken. Maar door dat juist wél te doen, stijgt de film ontzettend hoog boven vergelijkbare probeersels uit. In Luc Bessons ‘lopendebandfilmmakershanden’ zou het bronmateriaal van Jonathan Ames waarschijnlijk zijn verfilmd als Taken 5, maar dan had ik deze recensie niet getypt, denk ik.
Opvallend (en fijn) hoe de nogal lompe ‘hameracties’ zo goed als buiten beeld worden gehouden, of juist vanuit bewakingscameraposities wat ’terloops’/onverwacht worden getoond, terwijl je toch/wel heel goed voelt wat er in die scènes gebeurt. Daarnaast dacht ik zo’n zeven minuten voor het daadwerkelijke einde al dat de film zou kunnen eindigen – SPOILER ALERT: bij het bed van die gouverneur, waarmee de thematiek meer over de onmacht van geweld in het bestrijden van je eigen demonen en/of het kwaad zou gaan, en dat ie daarom ook ‘klaar’ is daarna (?) – EINDE SPOILER ALERT, maar Ramsays einde is toch beter dan wat ik in m’n hoofd had. Ik las wel dat ze zelf een groot deel van de laatste akte erbij heeft verzonnen, dus mogelijk dat Ames’ boek wel met het door mij verzonnen einde eindigt..?
Cast & crew
Joaquin Phoenix is een ‘powerhouse‘-acteur van heb ik jou daar natuurlijk. In vrijwel elke rol lijkt hij zo diep te gaan dat menigeen daar misschien wel psychotisch van zou worden, maar hij durft al die duistere kanten te onderzoeken in z’n rollen. De rauwheid die daarvan uitstraalt is niet alleen herkenbaar, maar soms ook wel wat ‘jaloersmakend’ zelfbewust. En ondanks dat hij heel duidelijk dé acteur is voor dit type rollen, weet hij wel elke rol toch weer uniek te maken. Of hij of Ramsay daar in deze film voor verantwoordelijk is weet ik niet, maar dat hoeft natuurlijk ook geen zwart-wit keuze te zijn. Naast Phoenix breekt de jonge Samsonov ook keihard door. Ze speelt een meisje dat met veel te volwassen zaken moet zien te dealen op haar leeftijd, en daarin zit een combinatie van getraumatiseerde onverschilligheid en hoop. Iets waarmee ze Joe op een bepaalde manier toch weet te redden?
Ramsay verdient zeer veel credits voor haar schrijven, maar zeker ook voor haar regie. Het feit dat ik zoveel ‘herkenbaarheid’ voelde in een film die mijlenver van mijn eigen leven af staat, dat komt vooral door haar eerlijke acteursregie. Iets wat van We Need to Talk About Kevin ook zo’n ongemakkelijke maar geweldige film maakte, en eigenlijk zou ik daardoor dus haar debuutfilm Ratcatcher en haar doorbraakfilm Morvern Callar toch nog moeten kijken ooit. Wat me overigens ook direct opviel was de soundtrack, wat de link met Drive in het begin wat vergrootte, al is de muziek van Radioheads Jonny Greenwood toch iets minder ‘slick‘ en dromerig dan die van Cliff Martinez in Drive. Daarnaast was de montage zo smooth dat je als kijker ook af en toe moet beseffen dat je misschien wel naar een flashback zit te kijken, en dat versterkt het gevoel wel degelijk dat je meegaat in Joe’s chaotische hoofd…
Final credits
Ja, denk dat deze ook in m’n top 5 van het jaar gaat komen (samen met onder andere mother! en Blade Runner 2049). Ik zag ‘m bijna een maand geleden al in het PAC-festival (samen met Stronger, Good Time en The Glass Castle), en dit was voor mij de beste van die vier films en ook de eerste (of enige) die ik graag nog een keer kijk. Hoe invoelbaar Joe’s pijn ook getoond wordt, of misschien juist daaróm..?
En Lynne Ramsay, kun je nu aub minder dan zes jaar wachten tot je volgende prachtfilm?