Affeksjonsverdi (a.k.a. Sentimental Value – 2025)
Alsof de goden ermee speelden, noteerde ik – direct na afloop van het zien van deze emotioneel echt prachtige film – de woorden waarmee de vandaag overleden Isiah Whitlock Jr. voor altijd geassocieerd zal worden: “Holy shiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiittttttt!“. Gevolgd door “…wat een enorm aantal rake scenes zeg: zoveel intens gevoelige gezinsdynamiek van top level, waardoor alle karakters ineens mensen zijn die je het beste wenst, maar die duidelijk ook nog iets van ‘lering’ nodig hebben…” En ik vermoedde vooraf ook al dat, ik voor deze film m’n top 15 van 2025 nog zou moeten aanpassen, en zo geschiedde: Sentimental Value komt met stip binnen in de top 5…
Het verhaal
Met behulp van diverse voice-overs vertelt Sentimental Value net zo goed het verhaal van de familie Borg, als dat van het familiehuis dat een overgrootvader zo’n 150 jaar geleden bouwde. Ik neem aan in Oslo, en vanaf de allereerste bén je ook echt daar. Juist omdat de film begint met een essay van de jonge dochter Nora, waarin ze het huis beschrijft op een manier die wij als kijkers daarvoor al gevoeld hebben: zo intiem zijn die exterieurshots al…
Maar het ‘grote’ verhaal van de film is de hereniging van pa Gustav (Stellan – Dune, Andor (tv) – Skarsgård) met z’n twee dochters, waarvan de volwassen Nora gespeeld wordt door revelatie Renate – The Worst Person in The World, A Different Man – Reinsve. Nora heeft het papa nooit vergeven, dat hij het gezin zo’n 25-30 jaar geleden verliet, en nu enkel terug lijkt voor de begrafenis van z’n ex-vrouw (en hun moeder). Zus Agnes (Inga Ibsdotter Lilleaas) heeft met een man en zoontje inmiddels haar eigen thuis gecreëerd, maar theateractrice Nora straalt aan alle kanten ‘onverwerkt (jeugd)trauma’ uit.
Als blijkt dat papa niet alleen een beroemde filmregisseur is, maar ook nog een verhaal heeft geschreven waarvoor hij zich enkel Nora als hoofdrolspeelster kan voorstellen, wordt de film niet alleen geweldig goed gemaakt ‘gezinsdrama’, maar ook een ‘studie’ van hoe film als kunstvorm therapeutisch zou kunnen werken. Als Nora in elk geval haar woede gaat erkennen, want als zij de rol niet wil spelen, dan loopt er altijd ene Rachel Kemp (Elle Fanning) in de festivalwereld rond, waarin ook pa Gustav best graag verblijft. Waardoor Sentimental Value ook nog een beetje ‘film-insider-achtig’ wordt, wat het soms intense drama af en toe ook heerlijk dynamisch ‘breekt’…
“Masterclass in sophisticated, emotionally driven storytelling“
Als je het niet beter kunt verwoorden, waarom dan niet gewoon keihard zo’n citaat uit een andere recensie jatten? Want bovenstaande kop vangt wel echt perfect de kwaliteit van deze film. Ik had namelijk meerdere momenten in de film zo’n ‘Wauw’-gevoel, dat er een prachtig intense emotionele reactie wordt getoond, op iets dat aan de ene kant gruwelijk herkenbaar is, maar ook enorm pijnlijk, én volledig gegrond in het verhaal van elk karakter. Nu weet ik niet of de ‘nabijheid’ van de Noorse cultuur bij de onze daarin wat versterkt, maar ik denk dat het vooral de kracht van de makers (zowel regisseur als scenarist) is, dat ze mij meerdere keren lieten denken: “Eén zo’n scène in een film zou al voldoende zijn om een prachtig verhaal omheen te bouwen, maar hier ‘doen’ ze er gewoon een stuk of vijf, zes in één film!” En denk nu niet dat het daarmee wat hak-op-de-takkerig wordt, het hoort allemaal bij dat ene thema, waarin er ergens iets van vergeving moet komen voor iets dat ook nog helemaal niet zo duidelijk is voor de karakters. Zou dat wel duidelijker worden in dat scenario van pa’s nieuwste project, dat Nora maar niet wil (of durft te) lezen? En zou de film ook qua opbouw toch naar dat onvermijdelijke eindshot toewerken, en meteen daarop volgend: zou het verhaal van dat nieuwe project echt zó eindigen..?
Cast & crew
Waardoor ik direct aan Fannings rol moet denken, en hoe haar karakter worstelt met het ‘waarom’ van het verhaal van papa. Waardoor de film ook een mooi inkijkje geeft in het maken van film, en in hoe de grootste artiesten (Fannings Kemp-karakter lijkt zo’n Jennifer Lawrence-achtige status te hebben; mogelijk nog wat commerciëler) elkaar altijd wel vinden, ook zonder iets van de glamour waaraan ze mogelijk zo gewend zijn. Dus de film lift ook een beetje de sluier van die ‘filmmaakmagie’ op, waardoor dat ook allemaal van z’n bullshit wordt ontdaan. Maar was het niet die bullshit die papa juist van het gezin wegdreef, dus is Nora’s woede ook niet behoorlijk gerechtvaardigd..?
Haha, ik blijf maar mee-/inleven in het verhaal, zoals je ziet. Iets dat natuurlijk grotendeels komt doordat er zo geweldig in geacteerd wordt, met Reinsve en Skarsgård als ‘leiders’. Reinsve kwam door haar The Worst Person-rol kort in mijn ‘Meryl Streep-bakje’ terecht met acteurs die ooit zó indrukwekkend goed waren in ‘kloterollen’, dat ik de acteur erachter minder leuk vond. Met haar rol hier veegt ze al die (overigens totaal nutteloze maar bij mij dus wel aanwezige) quatsch in één veeg, of met één blik, volledig van de plank, en begrijp ik wel waarom ze zo’n Oscarnominatie-buzz om haar heen heeft hangen. Skarsgård is volgens mij ook lange tijd niet zo uitgedaagd. Al valt dat totaal niet op hoor, want hij speelt zijn rol met zoveel gravitas en een mix van hoop en schuldbewustheid, dat ik nu denk: speelde hij dat echt zo goed, of paste alles zo goed dat ik heel graag positieve woorden gebruik om het te duiden? Waardoor het dus ook de enorme verdienste van regisseur Joachim – Oslo, August 31st, Louder Than Bombs, Thelma – Trier en/of z’n vaste co-scenarist Eskil – De uskyldige – Vogt kan zijn.
Natuurlijk is het een mix van al die zaken, want Sentimental Value voelt ook wel als zo’n gesamtkunstwerk, waardoor ik óók wel even aan Linklaters Nouvelle Vague moest denken. Terwijl de ‘glamour’ rondom Elle Fannings karakter me ook wat (Sofia Coppola’s) Somewhere-gevoelens gaf (qua inkijkje ‘in film’). Toch wel gaaf, hoe Trier en Vogt, samen met de Skarsgård-familie en inmiddels ook Reinsve, verantwoordelijk lijken te zijn voor al het Noorse filmschoon van het afgelopen decennium…
Final credits
En in al dat schoon is dit misschien wel Triers indrukwekkendste en/of beste. Hoe debiel het ook aanvoelt om te ‘moeten’ vergelijken (ben parallel ook met m’n top 15 van het jaar bezig), maar ik was echt enorm onder de indruk van deze film. Ook omdat ik ‘m even vermeed omdat die 2 uur en 13 minuten het wat lastiger maakte om ‘m ‘spontaan’ te gaan kijken in de bioscoop. Maar damn, wat ben ik blij dat ik ‘m gezien heb, en ik merkte meerdere momenten tijdens de film dat ik echt voorop wilde lopen in de editing, als in: ik was benieuwd hoe het met de verschillende verhaallijnen verder zou gaan. Mede ook, doordat de film qua chronologie ook wel wat door de tijd springt. Alles om uiteindelijk dus bij hét moment uit te komen, dat de hele film door wordt ‘aangekondigd’. Maar dat zeker ook versterkt wordt door de naadloosheid waarmee Elle Fannings karakter lijkt te passen, in hoe artiesten elkaar altijd wel vinden in de puurheid van een project…