Diego Maradona (2019)
Oscarwinnaar en top-documentaire-maker Asif – Senna, Amy – Kapadia kreeg de beschikking over zo’n 500 uur aan niet eerder gezien videomateriaal over Diego Maradona, alom gezien als één van de drie beste voetballers ooit (althans: in het pré-Messi tijdperk). Maar Maradona is voor filmmakers veruit de interessantste van het trio Pelé-Cruijff-Maradona, juist vanwege alle problemen en het grote drama in z’n leven. Al belicht Kapadia – mogelijk vanwege de inhoud van het beeldmateriaal – eigenlijk enkel Maradona’s Napoli-tijd, waarbij het interessantste drama volgens mij in Kapadia’s eigen hoofd is blijven steken. Als in: ik vermaakte me zeker, maar ik was veel meer onder de indruk van Maradona by Kusturica (2008), waarin de Bosnische Emir – Black Cat, White Cat – Kusturica Maradona’s heilige status in Argentinië koppelt aan z’n vriendschap met revolutionaire linkse leiders/dictators als Hugo Chavez en Fidel Castro…
Het verhaal
De docu opent met een korrelig (lees: jaren-80-VHS-video?) beeld van een chaotische autorit door Napels. Dit lange shot kadert de introductie van Diego Armando Maradona mooi in, en wordt ook gebruikt voor de begintitels. We zien ook hoe hij mislukt bij FC Barcelona – vraag me nog steeds af die kerel, die een kickboks-knietje van Maradona op z’n hoofd krijgt, dat wel heeft overleefd – waarna hij als persona non grata blij is dat het armlastige SSC Napoli hem weet te kopen.
Direct bij z’n binnenkomst wordt al een vraag gesteld hoe die club ooit het geld bij elkaar kon schrapen om hem te kopen, en of daar de Camorra (de Napolitaanse maffia) bij heeft geholpen. Het zet direct de toon en context waarin Maradona moest spelen, maar dat deerde hem allerminst in het zorgen dat Napoli voor het eerst in haar geschiedenis het landskampioenschap zou gaan winnen. Twee keer achter elkaar zelfs!
Tussendoor zien we ook hoe hij z’n jeugdliefde Claudia trouwt, haar continu bedriegt, hoe blij z’n ouders zijn met het succes van hun zoon, maar vooral hoe hij het typetje ‘Maradona’ moest creëren om de schuchtere/lieve ‘Diego’ te laten overleven in die dog-eat-dog-wereld. En dan zou het ontkennen van het bestaan van een buitenechtelijke zoon de reden zijn dat de scheur tussen beide delen van z’n personage zo heftig werd, dat hij wel steeds verder af moest gaan glijden…
Ambitieus
Maar daarin stelt deze documentaire toch wel lichtjes teleur. Even wat context: ik zag – een dag voordat ik deze docu zag – een interview met Kapadia bij Jinek, waarin hij duidelijk stelde dat hij wilde tonen hoe Maradona z’n grootste voetbalkwaliteit – jou als tegenstander in de luren leggen met schijnbewegingen – na dat ontkennen van het bestaan van z’n zoon, ook steeds meer in z’n privéleven toe ging passen. Dat hij dus ook daar steeds meer mensen in de luren wist te leggen e.d. En ja, soms is het fijn als je weet wat de makers van plan waren met hun film (omdat minder zelf nadenken vaak best relaxed aanvoelt?), maar hier stuurde het mij iets teveel in m’n oordeel, en als bovenstaande echt Kapadia’s primaire drama-doel met deze documentaire was, dan is hij daarin niet echt geslaagd. Daarvoor lopen er namelijk teveel verhaallijnen vrij dramaloos langs elkaar, waardoor ik ook merkte dat ik een paar keer dacht: “Hey, hoe lang zou dit nog duren?” Ik denk dat de reden voor die lichte onrust kwam, doordat ik als kijker niet duidelijk genoeg voelde wat Kapadia wilde zeggen. Want even zeer on-creatief kort door de bocht: een fijn te volgen verhaal stelt iets (de ‘boodschap’), geeft daarna argumenten en/of motieven om dat ‘iets’ te bewijzen, en aan het eind van de film wordt geconcludeerd, dat wat aan het begin gesteld is, waar blijkt. En als het gedurende de film niet helemaal (of “helemaal niet”?) duidelijk is wat de boodschap is, dan is de kans aanwezig dat het kijken naar de argumenten op een gegeven moment wat doelloos aanvoelt (a.k.a.: “Saai!“). In dat licht ook apart te vermelden, dat tijdens de door mij bijgewoonde voorpremière ook wat mensen wegliepen halverwege…
Maar ook vet hoor!
Wat ik me overigens net zo goed besefte tijdens het kijken naar deze docu, was dat ik me goed kan voorstellen dat ook niet-voetbalfans dit interessant vinden. Misschien ook wel wat ‘gestuurd’ door hoe Eva Jinek zelf reageerde, maar mocht je Maradona helemaal niet kennen, dan is dit misschien wel een interessante eerste kijk in zijn leven. Ik was dus al ‘fan’ van Kusturica’s documentaire over Diego, en die is veel meer vanuit een links/progressief/socialistisch oogpunt vertelt (weet niet zeker of Kusturica nog wat communistische sympathieën/trekjes heeft ‘overgehouden’ uit het oude Joegoslavië?), wat ik persoonlijk dus een stuk interessanter vond (en/of beter uitgewerkt qua drama).
Maar wat ik vooral gaaf vond aan de eerder ongeziene beelden, was dat het toont hoe voetballers nu véél bewuster zijn van de aanwezigheid van camera’s. De leukste/mooiste shots waren eigenlijk die jongens-onder-elkaar-shots zo net voor een belangrijke wedstrijd, waarin ze elkaar heerlijk herkenbaar een beetje opfokken om in de juiste spanning te komen. De laatste tien jaar zie ik voetballers voor een wedstrijd vooral zo cool en geconcentreerd mogelijk kijken, want ze moeten hun sterrenstatus natuurlijk wel wat kunstmatig ‘onmenselijk’ houden. Maradona c.s. hoefden of deden dat (nog) niet, en gecombineerd met de zichtbare team-spelvreugde, kreeg ik het gevoel dat Maradona als voetballer misschien nog wel relaxter is dan z’n landgenoot en beste-voetballer-van-de-wereld-opvolger Lionel Messi…
Final credits
Ergens voelt Diego|Maradona (zoals de titel in de docu getoond wordt, met verticale scheidingsstreep om te tonen dat het twee personages zijn) meer aan als reportage, dan als gedramatiseerde documentaire. Terwijl ik wel een paar keer overduidelijk Kapadia’s hand zag, bijvoorbeeld op momenten dat hij met sound mixing bepaalde shots van extra drama voorziet.
Maar de echte dramatische spanning is wat verwaterd, waarschijnlijk doordat Kapadia teveel feiten wilde laten passeren. Van mij had hij het drama wel wat mogen verduidelijken, door één hoofdonderwerp te kiezen (wat hij dus ook gedaan leek te hebben, afgaande op z’n Jinek-interview), en dat zo sterk mogelijk neer te zetten.
Dat is niet gelukt, waardoor Diego|Maradona uiteindelijk zeker wel de moeite waard is hoor, maar lang niet de impact heeft van z’n eerdere prijswinnende docu’s over Ayrton en Amy…