The Mastermind (2025)
Qua zelfverzekerdheid lijkt Josh – The Crown (tv), Challengers – O’Connors karakter in het eerste deel zeker wel het titulaire karakter in deze nieuwe, ‘nostalgische’ heist-film van Kelly – First Cow, Night Moves, Meek’s Cutoff – Reichardt. Maar al snel lijkt dit uit een soort privilege te komen waar het drollerige type zich totaal niet bewust van is. En daardoor blijkt de titel ineens 100% ironisch. Of toch niet, als je wat uitzoomt en ziet dat juist de bijkomende arrogantie van zo’n (onbewust) asociaal persoon ontzettend veel schade kan berokkenen aan de mensen die om hem heen zweven. Nu zal ik niet gaan zoeken of al die omstanders tot ‘minderheden’ behoren, maar het zou me niet verbazen als die groepen al dan niet bewust lijden onder de ‘arrogante domheid’ van de overheersende klasse. En het onbewuste van ons hoofdkarakter lijkt dat eerder te bevestigen dan te ontkrachten. Zou dat de reden zijn dat deze film wel erg lekker blijft ‘doormijmeren’ in mijn hoofd?
Het verhaal
We bevinden ons in het Amerika van de jaren 70: denk Nixon en die al even slepende Vietnamoorlog. Iets waar onze hoofdpersoon James (O’Connor) zich schijnbaar totaal niet druk over hoeft te maken. We ontmoeten hem als hij met z’n vrouw Terri (Alana – Licorice Pizza – Haim) en twee zoontjes het lokale museum bezoekt, en onder het slapende oog van een beveiliger sneaky iets kleins uit een vitrinekast jat. Dat gaat nogal makkelijk, en dat sterkt hem in z’n geloof dat het museum het ideale doelwit is om – gewoon overdag – een viertal schilderijen te gaan stelen. Hiervoor heeft hij een team van drie samengesteld, maar als ook de beoogde chauffeur nogal eenvoudig afzegt, moet James toch zelf de getaway car besturen. En hij moet nog een tweede inbreker/overvaller vinden, die Guy (Eli – The Newsroom (tv), The Squid and the Whale – Gleib) zal vergezellen. Hiervoor vindt ie Ronnie (Javion Allen), die z’n onzekerheid onderdrukt door (ongevraagd) een wapen mee te nemen.
Initieel lijkt alles behoorlijk okay te gaan, ondanks een knulligheid bij het wegrijden, waardoor Ronnie z’n wapen moet trekken. Maar al snel blijkt James dus totaal niet een meesterbrein te zijn, zeker niet in het uitzoeken van de juiste mensen voor zo’n klus. Ook lijkt het helen niet volledig doordacht te zijn, maar waarom zou James ook: zijn moeder (Hope – Synecdoche, New York, Asteroid City – Davis) redt hem veel te vaak uit de brand met wat geld. Iets wat papa (Bill – Joker, The Queen’s Gambit (tv) – Camp) – een gepensioneerd rechter – beter niet weet, want hij lijkt wel wat teleurgesteld in z’n luie, artistiek-opgeleide zoon.
Na tussenkomst van de lokale maffia (?) en een aantal politiecops wordt het James wat heet onder z’n voeten en zet hij het op een lopen, waardoor indie-toppers als John – First Cow, The Big Short, Past Lives, Carol – Magaro, Gaby – Crystal Fairy & the Magical Cactus, Transparent (tv), C’mon C’mon – Hoffman en zelfs Amanda – Honey Bunny in Pulp Fiction!! – Plummer voorbijkomen, totdat James op nogal poëtische wijze toch tegen de lamp lijkt te lopen..?
Vroegtijdig eindshot, of toch niet?
Yes, dit was wel een film waarbij ik niet direct door had wat de maker ermee wilde zeggen, maar die wel zo ‘fijn’ – bijna klassiek 70’ies – voortkabbelde, dat ik m’n ogen niet echt van het scherm kreeg. Maar toen ik het vroegtijdige eindshot aan voelde komen, was ik daar ook nog niet helemaal klaar voor. En weet: een van de ‘coolste’ dingen aan film is in mijn ogen het moment dat een zelfverzekerd maker zijn/haar/hun verhaal laat eindigen op een moment dat je als kijker mogelijk nog niet ‘alle antwoorden’ hebt.
Voer je zo’n montage-keuze goed uit, dan heeft zo’n einde de potentie om alles nog wat ‘dieper’ te laten landen. Maar ik weet ook: er zijn genoeg mensen die film liever als vermaak zien, en dan is zo’n onzekerheid juist niet ‘fijn’. Maar f&*k that, Reichardt heeft allang getoond film als medium te zien om ‘meer’ te zeggen. En waar het hier op lijkt, is dat ze iets wil zeggen over privilege, over hoe ongelijk de Amerikaanse samenleving is, zonder dat ook maar één moment letterlijk aan te halen. Maar in de ondoordachtheid van het hoofdkarakter, het feit dat hij totaal niet bezig hoeft te zijn met de Vietnamoorlog, weinig urgentie voelt om het verloop van z’n roof vooraf uit te denken, en die roof ook financieel totaal niet nodig lijkt te hebben: dat lijken zaken waar enkel ‘whiteys’ mee weg kunnen komen. Daarom is die eindscène dus bijna poëtisch – spoiler alertje – want het is zelfs niet die tasjesroof die hem de das om doet, maar juist het opgaan in een anti-oorlogsprotest. Waren dit soort protesten de enige manier voor witte Amerikanen om met de politie in aanraking te komen – einde spoiler alertje..?
Cast & crew
Nu herkende ik O’Conner wel uit die wat onderbelichte tennisfilm van vorig jaar (Challengers), maar ik leerde hem pas beter ‘kennen’ door het hosten van Saturday Night Live een paar weken geleden. Meestal gebeurt dat als zo’n acteur iets te promoten heeft, en dat zou hier dus The Mastermind moeten zijn, toch? Nee hoor, ik denk dat de filmmarketeer die deze hosting heeft geregeld eerder betrokken was bij Wake Up Dead Man, die nieuwe Knives Out–franchise-film (die ik nog moet recenseren, maar die ík ook de beste in de serie vond!!). Maar hier speelt O’Connor dus een totaal onbewuste ‘drol’, die amper door leek te hebben hoe lullig het voor z’n omgeving is dat hij eigenlijk alleen maar aan zichzelf bleef denken. En ja, hoe meer ik zo typ, hoe duidelijker het lijkt dat hier ergens een link te leggen is met hoe ‘onze wereld’ inmiddels ook gerund wordt door systemen, bedacht door dit soort drollen: technerds die de sociale gevolgen van hun macht totaal niet lijken te kunnen bevatten (en daar ergens ook prat op gaan, of niet Elon?).
Naast O’Connor hoeft Haim niet heel veel te doen in haar vrouw-/moederrol, en dat is initieel wel wat jammer. Maar het past ook wel bij wat Reichardt dus lijkt te willen vertellen. Magaro speelt wel een interessant karakter, in hoe hij het ook cool vindt dat iemand uit de ban durft te springen. Terwijl Hoffmann de rationelere/volwassen reactie geeft; misschien ergens wel een symbool voor de post-hippie-tijd waarin de film zich afspeelt..?
Reichardt lijkt namelijk zeker ook nostalgie te voelen naar die tijd (heeft ze überhaupt ooit een ‘hedendaagse’ film gemaakt?). Niet enkel in hoe je toentertijd nog voor de wet kon vluchten zonder overal met satellieten of camera’s gevolgd te kunnen worden, maar zeker ook naar de films van die tijd. De extra lange shots, de uitgebreidheid waarmee handelingen worden getoond, juist het vermijden van bombastische climax-muziek om jou als kijker te sturen, en het zelfvertrouwen om op je karakters te kunnen vertrouwen: dat voelt wel beetje aan als die wat meer vergulde tijd in de filmgeschiedenis.
Final credits
Waardoor ik wel begrijp dat een ‘collega’ ergens de vergelijking met Pacino’s Dog Day Afternoon maakt. Maar The Mastermind is nóg minder ‘climactisch’ qua vertelling, en ook de motivaties worden nergens duidelijk gezet. Met andere woorden: je moet hier wel wat moeite voor doen, maar op één of andere manier wil(de) ik dat ook.
Ik moet Reichardt nog betrappen op een film die mij níet boeit, terwijl ik ook begrijp dat films als First Cow, The Mastermind en Meek’s Cutoff veel te traag zijn voor mensen die film dus vooral zien als afleiding van hun (te stressvolle) bestaan..?