Jay Kelly (2025)
Met een heerlijke ‘uitleefrol’ voor George Clooney, die in subtiliteit zelfs ‘overklast’ wordt door Adam Sandler, is Jay Kelly een opvallende ‘bio-mock‘, oftewel: we volgen een paar weken in het leven van een niet-bestaande mega-succesvolle acteur, die zich langzaam beseft hoe groot de kosten van dat succes waren.
Een Netflix-film van Noah – The Squid and the Whale, Frances Ha, Marriage Story – Baumbach, dus verwacht – buiten echtgenote Grega (Barbie) Gerwig – aardig wat bekende koppen. Al had ik die Nederlandse acteur uit Komt een man bij de dokter en Rundfunk niet direct zo ‘prominent’ aanwezig verwacht…
Het verhaal
Aan het eind van de opnames van een film is megaster Jay Kelly (Clooney) altijd behoorlijk emotioneel, dus als hij tegen z’n manager (en beste vriend?) Ron Sukenick (Sandler) zegt dat hij zojuist z’n laatste film heeft gemaakt, gaat Ron daar niet serieuzer dan nodig op in. Dit terwijl Jay’s nogal hyper publicist Liz (Laura – Twin Peaks: The Return (tv), Wild at Heart – Dern) daar best hard van schrikt. Maar Jay lijkt zich ineens nu wél ietwat druk te maken of z’n jongste dochter Daisy (Grace – Asteroid City – Edwards) tijd met hem wil doorbrengen. Voelt hij zich wat schuldig omdat hij z’n oudere dochter Jessica (Riley – American Honey, Hurry Up Tomorrow – Keough) nogal verwaarloosd heeft, omdat hij z’n carrière belangrijker vond, of beleeft ie z’n ‘laatste-kans-op-iets-van-verlossingsmoment’?
Als Jay oog in oog staat met oud-studiegenoot Timothy (Billy – Almost Famous, Big Fish – Crudup) is Ron ietwat huiverig, maar Jay gaat graag oude herinneringen ophalen. Als echter blijkt dat Timothy wel wat (terechte?) studie-frustraties heeft vergeten te verwerken, begint Jay zich ook steeds duidelijker af te vragen of hij wel de ‘held’ is die hij zo vaak op het witte doek speelde. Met andere woorden: hij kan misschien inderdaad wel wat verlossing gebruiken. Geheel in lijn met zijn zelfingenomenheid – z’n persoonlijke zoektocht is natuurlijk superbelangrijk – beseft hij zich namelijk niet dat hij z’n door-Europa-trekkende-dochter mogelijk níet na moet gaan reizen met z’n hele entourage. Zeker ook omdat al die ‘vrienden’ om hem heen ook op z’n loonlijst staan, en hoe oprecht en/of authentiek zijn hun adviezen dan hè, als je daar als narcistische acteur überhaupt al om vraagt..?
Scherp, tragisch, in-crowd én (te) subtiel…
De film opent met een citaat van Sylvia Plath: “It’s a hell of a responsibility to be yourself. It’s much easier to be somebody else or nobody at all.“, waarna Kelly in de openingsscène op de set nog een take wil doen, want “I think I can do better“. En dat blijkt beetje de rode draad in de film te duiden, want Kelly leert langzaam hoe hij aan de ene kant als filmster dan wel een positieve invloed op het leven van velen heeft, maar als mens is hij net zo, zo niet onzekerder dan ‘gemiddeld’. Iets wat natuurlijk goed past bij het acteervak, en dan glimlach ik nu hardop als ik een opmerking van een andere Jay (Baruchel) daarover in Tropic Thunder herinner, die laatst op tv was. Hij wordt daarin namelijk gek van de onzekerheid van de karakters gespeeld door Downey Jr. en Stiller.
Maar terug naar Jay Kelly, want in zijn zoektocht konden de makers natuurlijk wel ontzettend veel herkenbare ‘ouder-worden-elementen’ verwerken, maar nog veel meer in-crowd acteurs-onhebbelijkheden. Dus ja, je kunt Jay Kelly ook wel betichten van ‘first world problems-navelstaren’, waarbij het maar goed is dat degene mét die problemen ook een behoorlijk charismatisch man is. Want had het ‘ons’ anders geïnteresseerd? Hoe mega-tragisch het einde uiteindelijk ook lijkt, als je niet snel doorhebt dat precies dát einde juist Jay’s ‘spirituele redding’ betekent.
Cast & crew
Grappig overigens hoe Patrick – The Conjuring, Hard Candy – Wilson hier Kelly’s grootste ‘concurrent’ Ben Alcock speelt, wat mijn hoofd direct liet denken: “Dit moet toch wel een sneer naar Ben Affleck zijn, of niet?” Want waar een film over Hollywood en acteren er mogelijk slim aan doet om inderdaad geen daadwerkelijk bestaande namen te gebruiken, komen namen als “Jack Nicholson” en “Robert De Niro” auditief weer wél voorbij. Maar de held van de film is natuurlijk George Clooney, waarbij de “G” van “George” inderdaad bijna net zo op die “J” van “Jay” past, als dat je een C- en K-klank ook wel kunt verwarren met elkaar. Met andere woorden: “George Clooney” = “Jay Kelly”? Het lijkt namelijk ook alsof ie veel (van zijn) Hollywood-pijntjes weet te vangen in Jay’s karakter, en dat werkt wel. Waarbij het dus wel opvalt hoe Sandler misschien nog wel iets ‘subtieler’ mag zijn. Mogelijk komt dat deels doordat Clooney zijn rol volledig moeiteloos lijkt te spelen, en dat Sandler dus iets meer moet ‘doen’ qua acteren, maar vooral die blik in de auto nadat Jay volledig onbedoeld iets lulligs over hem opmerkte, die was zo mooi klein, dat het bij velen waarschijnlijk niet opviel. En zo heeft Sandler wel meer prachtige kleine momentjes in de film. Verder had ik Crudups rol wel iets meer ’tijd/ruimte’ gegund. Ook vond ik het geweldig om ‘oudjes’ Jim – Moulin Rouge!, Another Year – Broadbent en vooral Stacy – Escape from L.A., Nebraska – Keach weer/nog eens te zien. Broadbent speelt Jay’s ontdekker en later goede vriend, terwijl Keach Jay’s even-narcistische vader speelt. Precies zo’n vader waarbij het bijna ‘gevaarlijk’ is om toe te geven dat je zijn trots ‘zoekt’, omdat hij – zodra hij dat hoort – het waarschijnlijk lekker toxisch tegen je zal gebruiken…
Regisseur Noah Baumbach schreef het scenario samen met actrice Emily Mortimer, die inderdaad een wel erg klein rolletje in de openingsscène heeft, maar verder niet meer terug komt (meen ik). En ik gebruik “inderdaad”, want normaliter zou zo’n grote naam niet voor zo’n klein rolletje gecast zijn. Maar als je als coscenarist toch al op de set bent, dan kun je net zo goed ook een rolletje spelen, toch? Overigens is Baumbach z’n ‘nieuwe Woody Allen’-fase gelukkig allang voorbij. Zijn films zijn – ondanks veelal vergelijkbare universele thema’s – logischerwijs wel een stuk hipper dan die van Allen, die zichzelf toch wel een ietwat kenmerkend ‘ouwezeur’-imago heeft aangemeten. Daarnaast: Baumbach schreef zelfs (mee aan) het script van Barbie, en ik verwacht niet dat Allen dat had gekund…
Final credits
Yes, voor mensen met een sterke persoonlijkheid en/of drive zal deze film mogelijk nóg meer herkenning oproepen. Juist omdat hoe overtuigder je bent van jezelf, hoe groter de noodzaak tot een ‘heroverweging’ en/of redding mogelijk ook is/wordt? Want geen enkele overtuiging is uiteindelijk ‘waar’, toch? Let dus op met ‘geloven’ van jouw illusoire overtuiging(en). Ik zie ik onze drang naar ‘waarheid’ namelijk als een zoektocht naar de fijnste illusie voor jou, maar vergeet dan niet dat het altijd een illusie was; ga die niet te ‘waar’ maken voor jezelf. Want mocht die illusie (onvermijdelijk?) ooit worden doorgeprikt, dan kan het voelen alsof je wereld bijna letterlijk instort…
Beetje vergelijkbaar ja, met hoe Jay langzaam en subtiel z’n eigen zelfbeeld en illusie ziet afkalven (waardoor je in mijn ogen dus juist ‘meer’ mens wordt hè, dus vrees niet voor dat doorprikken ;)).