Selma (2014)
Dat racisme de wereld nog lang niet uit is bewijst het NOS Journaal vrijwel elke dag, dus de links tussen het indrukwekkende verhaal in Selma en onze huidige maatschappij zijn helaas duidelijk voelbaar. Niet dat er niks is verbeterd in de laatste 50 jaar, maar discriminatie is een onderwerp dat mij nog altijd vrij makkelijk en erg snel zeer pissig kan maken. Die pissigheid heeft waarschijnlijk wel meer te maken met het onderwerp dan met de film zelf, al verdient regisseur Ava DuVernay wel degelijk flink wat credits. Net als haar hoofdrolspelers, want zij zorgden er zeker voor dat de film stevig aan kwam. Niet dat Selma de beste film van het jaar is, maar wel op vele vlakken meer dan de moeite waard…
Het verhaal
Recente Amerikaanse geschiedenis was niet echt onderdeel van de geschiedenislessen op mijn middelbare school, en over de burgerrechtenbeweging rondom Martin Luther King weet ik eigenlijk alleen iets door de vele films en natuurlijk door zijn beroemde I Have a Dream-speech. Ooit hoorde ik wel dat er in Selma een aantal zwarte Amerikaanse meiden zijn gedood bij een laffe bomaanslag, maar dat dat uitgroeide tot zo’n belangrijke mijlpaal in de burgerrechtenbeweging, dat wist ik niet. Het is namelijk in Selma waar dr. Martin Luther King (David Oyelowo), niet lang daarvoor onderscheiden met de Nobelprijs voor de Vrede, de strijd voor het échte stemrecht van de zwarte Amerikaanse bevolking start. Zwarte Amerikanen (ik blijf het lastig vinden, dat politiek correcte “zwart” te gebruiken, btw) mochten officieel wel stemmen, maar aangezien ze zich daarvoor wel dienden te registreren, wat vrijwel onmogelijk werd gemaakt door de wijdverbreide rassenongelijkheid in het zuiden van de VS in de jaren 60, stemde er in feite vrijwel niemand.
Echt hoog stond dit probleem niet op de agenda van de redelijk verse president Johnson (Tom Wilkinson), die iets meer dan een jaar eerder onverwacht het presidentschap over moest nemen na de moord op JFK. Dus besloot King een protestmars te houden, vanuit Selma naar de hoofdstad van de staat Alabama: Montgomery, om daar een speech te houden. Net onderweg werden ze echter op een brug al tegengehouden door state troopers, die vrijwel direct gruwelijk ingrepen. Veel van de gewonden kwamen echter op TV, waardoor ineens in heel Amerika het belang van de nieuwe wetgeving duidelijk werd. Flink wat overleg, gesteggel en verzoeken van Johnson verder besloten de activisten de mars toch weer te houden, en uiteindelijk slagen ze in hun doel. Maar niet voordat er flink wat doden zijn gevallen en de FBI, al dan niet in opdracht van Johnson, trachtte om het huwelijk van King te ontwrichten…
Rijk gevuld
Zoals je aan bovenstaande beschrijving mogelijk al voelt: Selma zit goed vol met feiten en gebeurtenissen. Des te opmerkelijker dat scenarist Paul Webb met deze film z’n debuut maakt, want de film zou een redelijk perfecte invulling zijn van zo’n door mij gemiste geschiedenisles op de middelbare school. Want dat het verhaal belangrijk is, dat moge duidelijk zijn. Maar het wordt ook allemaal vrij rechtlijnig en duidelijk verteld, zonder al te veel poespas en dramatisering. Misschien dat dat de reden is dat ik niet volledig achterover geblazen in m’n stoel zat, maar juist vanwege het belang dat dit soort verhalen nog altijd verteld móeten worden, wens ik eigenlijk helemaal niet echt kritisch te zijn…
Cast & crew
Dat David Oyelowo niet genomineerd is voor een Oscar komt grotendeels omdat het wel echt een prachtig jaar was qua mannelijke acteerwerk. En ook al speelt ie z’n rol geweldig, als ik iemand mis in dat lijstje genomineerde mannen, dan is dat toch eerder Jake Gyllenhaal in Nightcrawler, of Macon Blair in Blue Ruin, alhoewel die film mogelijk al een jaar ’te oud’ is. Naast Oyelowo viel natuurlijk het grote aantal bekende gezichten op, van Common tot Oprah, en van Tim Roth tot Giovanni Ribisi. En eerlijk gezegd: daar valt echt niemand uit de toon, iets was zeker de verdienste van DuVernay is. Terwijl ook zij behoorlijk onervaren lijkt op het gebied van regie. Op haar IMDb-lijst prijken veel prominenter rollen als PR-manager of publicity coordinator. Een opmerkelijke carrièremove, alhoewel dat meevalt als je ziet dat ze flink wat ‘sociaal bewogen’ projecten heeft geproduceerd. Daarnaast heeft ze eerder bijvoorbeeld ook al een documentaire gemaakt over vrouwen in hiphop.
Final credits
Eigenlijk zijn dit soort films dus zó belangrijk dat ik ze bijna gewoon in het curriculum van elke middelbare school wil laten opnemen, om daarna dan een goede klassikale discussie te houden over discriminatie en ongelijkheid. Zeker ook omdat er in onze huidige maatschappij dus nog genoeg voorbeelden te vinden zijn waarin discriminatie haar rotheid laat zien.
Persoonlijk vond ik het ook erg interessant om te zien dat King aan het eind van de film in één van z’n speeches een inzicht toont dat direct past bij mijn visie op het ‘existentiële gemis’ dat in ieder van ons schuilt, en hoe de negatieve omgang daarmee voor een zeer groot deel van de problemen in deze wereld zorgt. Maar om daar dieper op in te gaan, daar is dit de plek niet echt voor, plus dat het ook helemaal geen grote rol in de film heeft, buiten het tonen van Kings sterke inzicht in de menselijke psyche…