Pearl (2022)
Deze prequel is niet de enige film die Ti West in het geniep heeft opgenomen tijdens de opnames van zijn heerlijke slaxploitation-film X, want binnenkort verschijnt na prequel Pearl ook nog sequel MaXXXine, over hoe Mia Goths karakter (de jonge uit X, that is) nog altijd actrice wil worden. En dan direct het beste aan Pearl – naast een opvallend rustige psychologisch-drama-horror-opzet in fantastisch verzadigde kleuren (ik dacht halverwege: “Alsof Hitchcock een Wizard of Oz-film heeft gemaakt!“): Goths acteren. Fans van X weten wel dat Pearl het verhaal gaat overleven (Pearl is dat oude, hitsige vrouwtje in X), en dat je dus een afdaling richting waanzin zult gaan zien. Maar dat dit zo geweldig kan worden voorgeschoteld, dat is toch grotendeels ook de verdienste van Goths acteerprestatie (zou ze daarom een scenariocredit hebben gekregen?). Die ene scène en het ogenschijnlijk ‘nooit’ eindigende eindshot zouden er in elke (reguliere) film voor gezorgd hebben dat ze een Oscarnominatie gaat krijgen. Maar is Pearl als film mogelijk net wat te ‘publieksverdelend’ voor zo’n nominatie..?
Het verhaal
Het is 1918 op het Amerikaanse platteland, waar we de vervallen boerderij uit X in volle glorie zien shinen in de zomerzon. ‘Ons Pearl’ (Goth dus) woont daar met haar Duitse immigrantenouders, maar met een vader als kasplantje, is het vooral haar moeder die de regels bepaalt. Pearl woont daar echter alleen, omdat haar man Howard in Europa aan het vechten is in de Eerste Wereldoorlog. Ondertussen woedt er ook een heftige griep die het bijvoeglijk naamwoord “Spaanse” heeft gekregen, en aangezien die nogal dodelijk was, wordt Pearl zo goed als opgesloten op de boerderij (de link met de recente COVID-pandemie is vrij duidelijk ja).
Langzaam merken we echter dat Pearl inderdaad niet helemaal 100% lijkt, psychisch gezien. We begrijpen het heel goed dat ze die boerderij wil verlaten, en dat ze daarom graag vlucht in de lokale bioscoop. Dat is allemaal best logisch. Dat ze daar opvalt bij de lokale projectionist (David Corenswet) is ook niet zo verwonderlijk, en ze gelooft hem maar wat graag als hij haar aanspoort haar dans- en acteerdromen na te jagen. Thuis wordt de situatie echter steeds nijpender, en als schoonzusje Mitzy (Emma Jenkins-Purro) vertelt over een danswedstrijd die door de kerk wordt georganiseerd, weet Pearl dat ze die móet winnen. Maar daar is moeder natuurlijk helemaal niet blij mee.
En weten wij eigenlijk wel of Pearl überhaupt kán dansen..?
Fantastische exposé-versprekingen
Ja, ik ben behoorlijk fan van deze film. Ik was erg verrast door de enorm rustige opbouw; iets dat mogelijk extra werkte, doordat ik X gezien heb, en ook letterlijke shots en momenten uit die film herinnerde. Weet niet hoe dat werkt bij mensen die het eerste deel niet gezien hebben, al raad ik je sowieso aan om X eerst te kijken. Ondanks dat de mood in die film behoorlijk anders is, voel je dan wel direct of Ti West ‘jouw’ regisseur is.
Maar de film excelleert dus onder andere in een opbiechtscène, waarin Goth een monoloog van ongeveer zeven minuten houdt. Een monoloog waarin ze dus zaken opbiecht – qua opzet overigens geweldig, juist doordat Pearl zelf ook niet weet hoeveel ze gaat vertellen – aan iemand die langzaam beseft dat het horen van die informatie ook haar eigen doodvonnis betekent. Weet overigens niet zeker of ik dit als “exposé” moet betitelen, want ze vertelt (deels) ook dingen die wij als kijkers al wisten (of in elk geval vermoedden). Maar die scène bevat dus wel de best werkende ‘uitleg-creativiteit’ die ik in lange tijd gezien heb. En dan volgt het eindshot dus nog, wat schijnbaar grotendeels ontstond doordat de regisseur gewoon geen “cut” riep en Goth maar door ‘speelde’.
Cast & crew
Denk ook wel één van de vetste shots die ze heeft mogen draaien, en ook een shot dat elke (serieuze) acteur wel wil ‘doen’. Terwijl het dus zo goed werkt hier, doordat de hele film eigenlijk naar dat moment toewerkt. Maar ook doordat Goth dan al meerdere keren heeft getoond dat Pearl zichzelf soms vanuit een soort naïeve ‘domheid’ verraadt. Meestal zijn karakters in films ‘onmenselijk’ slim/cool/perfect, want zo verzinnen wij scenarioschrijvers hen graag. Maar hier is het zo, dat ondanks (of dankzij) de lompe gevolgen van haar zelfverraad, deze zelfsabotage juist verrassend menselijk overkomt, en daardoor zo goed werkt. Waarbij overigens alle acteurs in de film bovengemiddeld goed spelen/passen hoor (vond het zojuist bijvoorbeeld raar te ontdekken dat die projectionist nog helemaal niet zoveel gedaan heeft, maar wel ‘gearriveerd’ overkwam), maar wil vooral Pearls vader er nog even uit lichten. Hij heeft waarschijnlijk ooit een hersenbloeding of zo gehad, dus heeft continu verzorging nodig. Maar als Pearl hem in z’n rolstoel die steiger oprolt en de naam van dat prehistorische dier uit X roept, dan toont deze Matthew – The Nightingale, The Lost City of Z – Sunderland dat ie met z’n ogen/blik meer kan tonen dan de halve cast van een Nederlandse soapserie met hun hele lijf kan…
Ti West is, samen met Jordan – Get Out, Nope – Peele en Ari – Hereditary, Midsommar – Aster, toch wel de koning van de nieuwe ‘populaire’ horror. Waarbij ze zich waarschijnlijk allemaal gelukkig prijzen dat de meer ‘indie’ Robert – The Lighthouse, The Northman – Eggers een beetje van het horror-genre afgestapt lijkt (al wordt Nosferatu wel z’n volgende film!). Maar West is dus zo’n intelligente filmmaker die z’n zaakjes zó stevig op orde heeft, dat ie volgens mij ook alle vrijheid neemt (of eist/krijgt) om zijn film te maken. Waarin hij dus z’n scenario’s ook heerlijk ‘speels’ kloppend weet te maken, met van die tussenlinks/shortcuts die in ‘efficiënte’ rewrites bij minder authentieke makers waarschijnlijk zouden sneuvelen. Maar hier voelt het dus aan, alsof ook echt alles klopt. En dat geeft de film ook een intimiteit (juist doordat ik daardoor minder ‘uit’ het verhaal werd getrokken, wat bij menig ‘dommer’ film veel te vaak gebeurt), waardoor het ook allemaal beter binnen komt. Als je niet al té ge-Hollywood-conditioneerd bent althans. En naast West verdient ook zeker de director of photography (“cameraman” klinkt dan toch net te ‘makkelijk’) aardig wat credits. Zo zit er een geweldige trackingshot in de film dat overgaat in een 270-360 graden pan, waardoor je bij een volgscène de nabijheid van één van de karakters wel aan vóelt komen, maar je dus als kijker ook al je hoofd meedraait naar de kant waarvan je weet dat die persoon gaat komen. En dat onderbouwt zo’n climax echt maximaal (en geweldig). Overigens weet West ook fantastisch het verschil tussen Pearls dans en haar fantasie daarover te tonen, waarbij dit eerst best subtiel is, maar uiteindelijk ook weer zo ‘groots’, dat je aan alles voelt dat dit Pearls ‘waanzin’ uiteindelijk alleen meer frustrerender/groter maakt. Brrrrrrrrrrr, zeker als je ook ziet dat Wests gebruik van oververzadigde kleuren ook precies passen bij waar Pearl van droomt…
Final credits
Ik las ergens over Pearls “corrosive need to be seen at all cost“, en dat is iets wat veel acteurs (en anderen) wel eens zouden kunnen herkennen. Nu hoop ik niet dat er veel Pearls ‘voorbeeld’ gaan volgen, al zullen weinigen eenzelfde ‘misbruikende’ achtergrond hebben gehad (hoop ik net zo hard). Maar was die moeder eigenlijk wel de echte bad guy in dezen, of toch ook vooral een slachtoffer van haar omstandigheden? Ze krijgt in elk geval een prachtige scène om ook haar kant van het verhaal te vertellen…
Maar de grote ster is degene die in de film een grote ster wil worden: Mia Goth als Pearl. Waarbij dus het eindshot misschien wel het beste is aan de hele film. Is het een roep om hulp, of meer een roep om gezien te worden, om liefde te mogen ontvangen? Ondanks dat ze dus overduidelijk bewust is van de ziekte van haar eigen geest.
Yes, topfilm!!