El Father Plays Himself (2020)
El Father Plays Himself is een indrukwekkend portret van een vader-zoon-relatie, gecombineerd met de dynamiek van een filmset, waar de grens tussen werkelijkheid en film bewust wordt vervaagd. En dat levert een documentaire op die zóveel menselijkheid bevat, dat ik iets wil dat ik normaliter vaak verafschuw: een vervolg. Ben namelijk erg benieuwd hoe het nu tussen die twee is, zeker nadat de specifieke film – La Fortaleza – internationaal is uitgebracht (hij werd onder andere afgelopen januari vertoond op het International Film Festival Rotterdam). Beetje alsof je wilt weten hoe het met die goede vriend en z’n pa gaat, want zó intens beleefde ik El Father Plays Himself wel. Een beleving die overigens zwaar versterkt werd door de prachtige omgeving waar (en muzikale latin-cultuur waarin) een groot deel van de film is opgenomen: de noordelijke Amazone-jungle in Venezuela…
Het verhaal
Jorge Thielen – ‘Nuno’ – Armand is als kind met z’n moeder vanuit Venezuela naar Canada verhuisd, waarbij vader Jorge Thielen – ‘Roque’ – Hedderich in Venezuela achter bleef. Waarom z’n ouders uit elkaar zijn gegaan, dat wordt nergens expliciet uitgelegd, maar Roque’s alcoholisme (en opportunisme?) lijkt daar wel een rol in gespeeld te hebben. Nuno groeit dus verder op in Canada, waar hij filmmaker is geworden. Z’n eerste IMDb-credits zijn die van ‘distribution coordinator‘ voor de Canadese (tiener?) webserie Ruby Skye P.I., waarna hij via wat regie-assistentie-opdrachten in 2015 z’n eerste volwaardige regieklus uitvoerde, met de korte documentaire Flor de la Mar (over Venezolaanse vissers). Met andere woorden: voor z’n eerste eigen project ging hij terug naar z’n vaderland, waar hij een jaar later z’n eerste lange speelfilm maakte: La Soledad. Hierin had pa Roque ook al een rol, alhoewel hij dus ‘officieel’ niet echt een acteur is.
Bovenstaande is achtergrondinformatie die helemaal niet in El Father Plays Himself zit, maar dient vooral als introductie op hoe zoon Nuno waarschijnlijk al langer wilde ‘reconnecten’ met z’n pa. Deze documentaire begint namelijk met een vrij lastig te vertalen citaat uit de Venezolaanse roman Canaima, over dat je overal ter wereld spiegels kunt vinden die misschien niet het mooiste of herkenbaarste beeld tonen, maar dat het de kunst is om dan niet weg te kijken. Met andere woorden: het lijkt alsof Nuno z’n vader ook wil confronteren, mede ook om zichzelf beter te leren kennen? Want dat is precies wat deze documentaire toont. De Italiaans-Amerikaanse regisseur Mo Scarpelli zit vader en zoon zó onbeschaamd dicht op hun huiden, dat je niet alleen denkt dat Roque haar in een lompe dronken bui een keer aan de kant duwt en/of aanspreekt (wat slechts één keer gebeurt), maar ze toont die vader-zoondynamiek bij vlagen beangstigend ‘echt’, maar net zo vaak (of vaker) prachtig, emotionerend intiem. En dat zorgde er uiteindelijk dus voor, dat ik tijdens dit schrijven nóg duidelijker voel dat ik wil weten hoe het nu met hen gaat…
Confronterend zelfbewust
Het opmerkelijke aan deze documentaire is, dat het dus over een filmmaker gaat, die een film wil maken met en over z’n alcoholistische vader, maar dat deze vader van zoonlief – vanwege de authenticiteit – eigenlijk ook wel dronken moet zijn tijdens de opnames. En daarmee toont de docu dus een werkelijkheid in een filmwerkelijkheid, waarin een herinnering wordt verteld. En ja, dat komt verwarrend over, maar de vergelijkbare verwarring in de documentaire wordt dan weer prachtig gerelativeerd doordat je vader en zoon ook wel écht contact ziet maken met elkaar. Iets dat mij altijd wel harder kan raken, maar hier zit er dus ook nog een flinke dosis (onderdrukt en) extra drama doorheen, want zowel vader als zoon weet voorafgaand aan het maken van de film ook niet wat er gaat gebeuren. En dat levert ook een opvallende set-dynamiek op, want eigenlijk komt Nuno niet over als de baas op de set, wat hij als regisseur eigenlijk wel zou moeten zijn. Het is ook bijna eng mooi om te zien, hoe pa na een hele heftige scène (waarin je dus als kijker niet weet wat hij speelt, en wat op dat moment gewoon echt is) ineens wel laat zien dat hij zich bewust is van z’n gedrag, en hoe hij overkomt. Zeker omdat je ook zo duidelijk aan pa kunt zien, wanneer hij teveel gedronken heeft, want dan is z’n charismatische voorkomen nogal veranderd in een blik die zowel medelijden als lichte angst oproept…
Final credits
Ja, ik kan nog wel meer typen over hoe slim het is, om de prachtige beelden van dat land en die jungle te mixen met oude eigen handheld-beelden, hoe dat het contrast met het nu vergroot, terwijl het ook een mogelijk fijner verleden toont, of hoe deze film qua acteer-/regie-vibe ook perfect past bij Black Bear, een film die ik eerder deze week zag (met Aubrey Plaza en Christopher Abbott), maar die moet ik nog recenseren. Maar ik denk dat je allang weet of deze documentaire iets voor jou is. Het enige niet-positieve gevoel dat deze documentaire bij mij momenteel oproept, is het feit dat ik niet weet hoe en/of waar ik La Fortaleza kan zien. Want ben wel echt ontzettend benieuwd geworden hoe dát verhaal me zeer waarschijnlijk ook zeer stevig gaat ontroeren…