Hemel (2012)
Hemel is zo’n film die het publiek waarschijnlijk stevig verdeeld. Hemel (zo heet de hoofdrolspeelster ook) is namelijk een zeer vrijgevochten meid die erg open is over seks, en de film daarom ook. Dat zal nogal wat mensen tegen de borst stuiten, maar vaak raken zij dan ook direct zo ‘verblind’ dat ze niet meer zien dat het eigenlijk een film is over een meisje dat seks gebruikt om een bepaald gemis te verdoezelen.
Ik voelde gelukkig weinig tegen m’n borst stuiten, en mede daarom was ik behoorlijk onder de indruk van deze debuutfilm van Sacha Polak, met een ontzettend krachtig acteerdebuut van Hannah Hoekstra…
Inderdaad, als woorden als “neuken”, “kut”, “pik” en vrij expliciet getoonde schaamdelen ervoor zorgen dat je een film liever niet ziet, kijk deze film dan niet. Hemel geeft namelijk een ongecensureerde kijk in de wereld van deze net-volwassen vrouw die seks te pas en te onpas inzet. Dat kun je direct veroordelen vanuit jouw morele overtuiging, maar als je net iets verder kijkt zie je een erg kwetsbaar meisje dat technisch dan wel volwassen is, maar vooral haar net-wat-te-sterke band met haar vader dient te doorbreken om uiteindelijk volwassen te kunnen worden. Een paar prachtige scènes aan het einde tonen dat de film hierin mogelijk net wat ‘bevredigender’/conventioneler eindigt dan Steve McQueens Shame, waar deze film op het filmfestival van Berlijn al snel mee vergeleken werd. Vooral de laatste scène bevat een paar lagen die ik graag blijf voelen, maar eigenlijk ook niet al teveel wil rationaliseren door er over te typen…
De film opent net na een vrijpartij van Hemel met één of andere kerel. Ze liggen naakt in bed en praten erg expliciet over de seks die ze gehad hebben, over Hemels schaamhaar, en ga zo maar door. Dit kun je afdoen als plat, vulgair en “Ja, zo hoort dat schijnbaar in Nederlandse films“, maar ik vond de scène vooral pijnlijk. Dat wordt zeker versterkt door ’t vele licht dat in de kamer aanwezig is, waardoor alle erotiek en sensualiteit weg is, en vooral Hannah Hoekstra toont hoe kwetsbaar ze zich op durft te stellen.
Want voor zowel Polak als Hoeksta is Hemel hun debuutfilm. De film is een uitbouw van de korte film Drang, die Polak eerder maakte. Daarin staat een meisje schijnbaar voor een spiegel denkbeeldige gesprekken te voeren met mannen die ze wil versieren. Hier zie je dat direct vertaald naar bv. een club, waar ik niet geheel toevallig één van de scooterboys uit Doodslag in herkende (overigens niet de enige acteur die in beide films speelt). De vertaling van de korte film naar deze speelfilm is geschreven door Helena van der Meulen, die eerder al opzien baarde met het scenario van Joy. Ook een film die niet iedereen pikte, waar ik ook van onder de indruk was, en die wel een beetje uit hetzelfde ‘universum’ komt als Hemel…
Ik las een interview met regisseuse Polak in de Filmkrant, waarin ze duidelijk maakt dat ze haar publiek niet echt een duidelijke kant op wil sturen met deze film, en dat ze geen bewuste ‘boodschap’ met de film over wil brengen. Dat is sowieso al bewonderenswaardig, en het toont vooral een lef, ook al kunnen ‘negatievelingen’ dat ook afdoen als een zwaktebod. De film is schijnbaar een samenspel geweest tussen Polak, Van der Meulen én Hoekstra zelf, waarbij de drie dames veel van zichzelf hebben ingebracht. En dat het dan af en toe zo rauw of lomp ‘moet’, dat is niet meer dan realistisch, toch?
Ik moet eerlijk toegeven dat ik ook nog met die Bukowki-documentaire in m’n hoofd zit, die ik net hiervoor zag, en waaruit blijkt dat achter Bukowski’s grofheid ook een teer en gekweld kind schuilgaat. En dan is het vrij opmerkelijk om deze films zo achter elkaar te zien, want dat zie je aan Hemel ook heel erg. Er zit veel pijn achter haar acties, die bij Bukowski overigens veel concreter aan te wijzen is. In Hemel gebeurt dat niet, en dat maakt de film ook intrigerend. Natuurlijk zullen er ook mensen zijn die dat ‘missen’ en dat dan als negatief aan de film zien, maar bij mij werkte het juist positief…
Ja, hoe langer ik er over nadenk, des te meer ik deze film ga waarderen. Naast het interessante camerawerk en de opvallende score/sound design heeft Polak vooral een gedurfde film gemaakt, die mogelijk niet helemaal perfect is, maar het feit dat ze zo’n risicovolle film heeft aangedurfd is vooral in deze tijd bewonderenswaardig. En bij zo’n meisje als Hemel voel ík zelfs wat zorgzame gevoelens opkomen, want naast een flink aantal boterhammen zou ik haar ook wel een knuffel willen geven.