Doraibu mai kâ (a.k.a. Drive My Car – 2021)
Eén van de opvallendere films bij de Oscarnominaties is het Japanse Drive My Car, dat stiekem een ‘Parasite‘-je zou kunnen doen, omdat ie voor zowel Beste Film als Beste Internationale Film genomineerd is (en ook voor Regie én Aangepaste Scenario overigens). Nu lijkt de buzz niet helemaal richting deze Ryûsuke Hamaguchi-film te bewegen – die mogelijk nog een stuk rijker is als je Tsjechovs Oom Vanja kent – maar wat een prachtige ‘slow burner‘ over schaamte, acceptatie en ‘redding’ was dit!
Wel zeer rustig dus, maar in al die rust vinden onze twee hoofdkarakters iets bij elkaar, wat ze in hun eentje waarschijnlijk nooit gevonden zouden hebben. Of gaf Hamaguchi hen een mooi symbolisch voorbeeld..?
Het verhaal
Toneelacteur en regisseur Yûsuke Kafuku (Hidetoshi Nishijima) is vrij gelukkig getrouwd met scenariste Oto (Reika Kirishima), die haar inspiratie vooral lijkt te halen uit hun seks. Zo lijken ze gezamenlijk haar verhalen te creëren. Oto blijkt echter een geheim te hebben, waar Yûsuke overigens wel van op de hoogte lijkt. Als ze tegen Yûsuke zegt dat ze die avond met hem moet praten, lijkt hij iets aan te voelen, waardoor hij onbewust besluit toch maar wat langer in z’n prachtige Saab 900 Turbo rond te blijven rijden.
Bij thuiskomst krijgt Yûsuke echter de grootste schrik van z’n leven. Dan springt het verhaal vrij snel naar twee jaar later, als hij gevraagd wordt om als artist in residence voor een theater in Hiroshima zijn multi-linguïstische versie van eerdergenoemde Oom Vanja te regisseren. Dat biedt hem natuurlijk een kans op een mogelijk nieuwe start, en die grijpt ie. Eén van de voorwaarden van de producenten is echter dat hij rondgereden wordt door een chauffeur. Initieel heeft ie daar totaal geen behoefte aan, maar na aandringen ontdekt hij hoe ontzettend smooth Misaki (Tôko Miura) rijdt, en kan hij nóg relaxter de teksten van het toneelstuk tot zich nemen. Langzaam maar zeker openen de twee zich naar elkaar, maar als één van de auditionerende acteurs een oude bekende van Oto is, wordt steeds duidelijker dat er echt nog wel wat te verwerken valt…
Subtiele ‘reddingsmissie’
Zoals wel vaker in Aziatische films, broedt er onderhuids enorm veel bij de karakters. Mogelijk doordat – en ik generaliseer nu even schaamteloos, maar volgens mij niet geheel onterecht – in Oosterse culturen het individu meer ondergeschikt is aan de gemeenschap dan ‘hier’, en individuele verlangens en emoties daarom meer onderdrukt ‘moeten’ worden. Maar dat levert dus karakters op, die hun schaamte en emoties niet uitspreken, waardoor ook de acceptatie van hetgeen ze zichzelf verwijten afwezig blijft? En zou de rol van Kôshi (die “oude bekende”, zie still hierboven) juist zo gekozen zijn – hij accepteert zijn schuld namelijk direct zodra het aan het licht komt – dat het beide hoofdkarakters inspireert om ook hun verleden te accepteren? Of zet Hamaguchi dit vooral symbolisch in, dus meer als aanwijzing voor ons als kijkers? Die acceptatie is voor beiden namelijk wel nodig om ‘gered’ te worden. Want waar Yûsuke zich afvraagt of hij zijn vrouw wél had kunnen redden, voelt Misaki hetzelfde over de dood van haar moeder. En uiteindelijk helpen ze elkaar dus ook om tot die acceptatie te komen.
En kijk: dit soort thema’s maken van Drive My Car zo’n geweldige vertelling, of misschien wel een kunstwerk. Koppel dat dan aan de thematiek van Oom Vanja, en de manier waarop Yûsuke vertelt over het gevaar dat het verhaal oplevert voor de acteurs in dat toneelstuk, dan begrijp je wel dat áls je deze film binnen laat komen, hij zo enorm fijn kan blijven hangen. Maar inderdaad: dan moet je wel zin hebben om tijd en moeite in zo’n echte ‘festivalfavoriet’ en/of ‘recensentenfilm’ te steken.
Cast & crew
Qua cast – buiten de zeer goede hoofdrollen van Nishijima en Miura – valt zeker ook de enorme diversiteit in de acteurs op, die worden gecast in het toneelstuk dat onze hoofdpersoon regisseert. Het multi-linguïstische dat ik aanhaalde zorgt er namelijk voor dat er zowel Japanse , Koreaanse als Chinese acteurs meedoen, waarbij er dus ook tal van talen door elkaar heen worden gesproken (ook Engels en zelfs Koreaanse gebarentaal!). Natuurlijk is de film voornamelijk in het Japans, maar dit geeft de film wel degelijk een nóg internationaler karakter.
Eén van de opvallendste ‘structuurkeuzes’ die regisseur Hamaguchi overigens gemaakt heeft, is dat de begintitels pas na ongeveer 40 (!) minuten in beeld verschijnen (na die ingrijpende gebeurtenis in Yûsuke’s leven). Verder ken ik zijn werk overigens niet, maar wel leuk om te lezen dat hij voor het maken van Happy Hour (z’n internationale doorbraak, meen ik) zelf een artist in residence was. Die ervaring heeft hij dus ook deels in het scenario verwerkt. Een scenario dat overigens gebaseerd is op een kortverhaal van Haruki Murakami, die ogenschijnlijk nogal veel van z’n verhalen verfilmd heeft zien worden. Norwegian Wood ken ik bijvoorbeeld nog vanwege z’n opvallende naam uit m’n videotheektijd, terwijl Burning ook al een tijdje op m’n watchlist staat. Overigens maakte Hamaguchi hiervoor een aantal documentaires, dus daar zal hij ervaring opgedaan hebben in het observeren van mensen. Want zo voelt Drive My Car ook zeker wel aan, als een observatie van een aantal licht-getroebleerde mensen…
Final credits
De taalnerd in mij vindt het overigens gaaf om te ontdekken dat Japanners de woorden voor auto – car/kâ – en rijden – doraibu/drive – uit het Engels hebben overgenomen. Iets dat ik tijdens enkele lessen Japans ook merkte bij tomaat/domado en douche/shawa.
Maar dat even terzijde natuurlijk. Ik vond Drive My Car de moeite meer dan waard. Ja, de film duurt bijna drie uur (op één minuut na), maar je leest hierboven ook hoeveel mooie menselijke elementen erin verwerkt zitten, waardoor het mij – als ‘soms-veel-te-veel-films-kijkende’ kijker – totaal geen moeite kostte om de mooie thema’s en beleving terug te halen. Zelfs een paar weken nadat ik een screener mocht zien, en zelfs zonder dat ik toentertijd naderhand aantekeningen kon maken.
Zeer zeker een aanrader dus, als je van arthouse-films houdt…