Broers (2017)
Yes, eindelijk weer eens een goede Nederlandse film die m’n jaloezie op Belgische films doet verminderen, want de met een lange speelfilm debuterende Bram Schouw dúrft tenminste. Niet dat Broers een perfecte film is hoor, maar bij zulke films is dat juist niet erg. Ten eerste past die imperfectie perfect bij ons als diersoort, maar daarnaast voel je dat zo’n interessante regisseur nóg beter kan worden. Een bijna on-Nederlandse met lef gemaakte film over dat ‘herkenbare’ en zeker voor film super-aantrekkelijke gevoel van op het randje van de dood willen/moeten leven om te voelen dat je überhaupt leeft, en hoe je als jonger broertje omgaat met de schaduw van een vrijgevochten grote broer…
Het verhaal
Lukas (Jonas Smulders) is net aan een studie begonnen en woont (tijdelijk?) bij z’n grotere broer Alexander (Niels Gomperts) op diens studentenkamer. Niet dat alle huisgenoten daar even blij mee zijn, maar Alexander is zo’n charismatische kerel die overal wel mee weg komt. Populair werkzaam in de hipste club van de stad het ideale voorbeeld voor de wat meer introverte Lukas, maar op één of andere manier brengt Alexanders levensstijl hem ook zó in de problemen, dat hij de stad graag ontvlucht. Aan alles zie je hoe Lukas tegen z’n grotere broer opkijkt, dus als Alexander liftend in een vrachtwagen stapt, volgt Lukas hem.
Even later zijn ze in een Frans stadje, waar Lukas zowaar een meisje weet te imponeren. Deze Josephine (Christa Théret) ziet in de broers misschien wel een weg uit het dorpse leven, terwijl Alexander vooral geniet van de vrijheid van zo’n leven. Lukas trekt dat minder, zeker als Alexander weer zonder na te denken een kutstreek levert, en daar splitsen hun paden. Als er later, wanneer Lukas alweer terug in Nederland is, een verontrustend berichtje uit Frankrijk komt, besluit Lukas terug te keren om achter de waarheid te komen en/of eindelijk uit de schaduw van z’n broer te stappen…
Rustige coming-of-age vertelling
In een interview gebruikte regisseur Schouw een tussenzin die ik zelf ook ooit hanteerde: “Dat gevoel, dat je gelukkig wordt van je verdriet, is het uitgangspunt geweest.” Misschien wel de reden dat ik – broerloos als ik ben – toch ontzettend makkelijk mee ging in Lukas’ reis. Hij ontworstelt zich langzaam aan z’n adoratie voor z’n grote broer, juist om zelf ‘iemand’ te worden. “Coming-of-age van heb ik jou daar,” was m’n eerste notitie toen de aftiteling bezig was. Daarnaast durft Schouw het verhaal ook rustig te vertellen, met behoorlijk lange mooie stiltes (die ongeduldige en/of meer risicomijdende mensen – in mijn ogen onterecht overigens – kunnen doen concluderen dat de film wel een kwartier korter had gekund), waardoor jij als kijker alle vrijheid hebt om ook je eigen ervaringen en/of gevoelens te vermengen met wat je voorgeschoteld krijgt. Dat zorgt sowieso voor meer (potentiële) betrokkenheid van kijkers, en dat levert vrijwel automatisch al een betere film op dan één waarin bijna letterlijk wordt ‘verteld’ wat je moet voelen bij bepaalde scènes.
Toch ben ik niet helemaal kritiekloos hoor. Zo spelen ze in het begin wel wat met hoe anderen hun broederliefde zien, maar in een aantal blikken van Lukas zat ook wel een aan verliefdheid grenzende dromerigheid. Daarnaast is Alexanders rol goed archetypisch, maar ik vraag me af of de film nóg sterker was geweest als die rol wat gelaagder was geweest. Iets wat volgens Schouw ook zeker de bedoeling wás: “…dat je van hem houdt en benijdt maar hem ook kan haten.” Maar ergens blijft het nu ook allemaal nét wat mysterieuzer, juist doordat je níet weet wat Alexanders beweegredenen nou precies zijn…
Cast & crew
Ik was aanwezig bij een voorpremière waar Jonas Smulders vooraf geïnterviewd werd. Goed om te zien hoe serieus hij met z’n vak (en goede films!) bezig is, en totaal niet de indruk wekte acteur te willen zijn omdat dat ‘cool’ of zo is (zoals ik dat bij een zéér groot deel van de NLse acteurs wel heb), maar juist om mooie verhalen te vertellen. M’n hierboven beschreven lichte kritiek inzake z’n wat verliefde blik richting z’n ‘broer’ reken ik hem overigens ook totaal niet aan, want dat kan ook een regie-opdracht zijn geweest. Gomperts viel me eerder al op in Mari Sanders’ Rue des Invalides, terwijl hij reeds een licht vergelijkbare rol speelde in Lena. Hij past perfect in die rol van vrijbuitende avonturier die het leven wil LEVEN, maar daardoor niet altijd door heeft dat z’n omgeving daar ook onder kan lijden. Théret kende ik niet, al vertelde Smulders tijdens de pré-Q&A wel dat ze in Frankrijk vrij ‘groot’ is. Goed dat haar rol verder gaat dan die van een simpele en mooie love interest, want aan veel zie je wel dat ze waarschijnlijk een mooie acteertoekomst te wachten staat.
M’n stevige waardering voor Schouws regie heb ik hierboven al behoorlijk door laten schemeren, maar het is vooral z’n lef om risico’s te nemen dat deze film boven dat nuchtere, boekverfilmende, romcom-recyclende en soap-infested Hollandse film-maaiveld doet uitsteken. Door juist voor een menselijk verhaal zonder duidelijk aangezette grootsheid en climaxen te kiezen werkt het allemaal. Ook de opvallend goede muziek en prachtige beelden passen daar goed bij, juist doordat het plot zo klein en menselijk is gehouden. Schouw werkte overigens wederom samen met z’n voormalig docent Marcel Roijaards, die ook de scenario’s schreef voor Schouws eerdere geprezen kortfilms Sevilla en All Those Sunflowers…
Final credits
Toen ik een interview van Cineville met Schouw las (waaruit ik hierboven een paar keer geciteerd heb), kreeg ik wel het gevoel dat niet alles wat hij erin heeft willen stoppen, er perfect uit is gekomen is. Maar hoe erg is het eigenlijk dat ik moet zeggen dat ik het allang fantastisch vind dat een NLse filmmaker er zoveel in heeft durven stoppen? Als je murw bent gebeukt met makkelijke Hollywoodkost, dan zul je deze film mogelijk te traag of inhoudsloos vinden, maar dat ligt in mijn ogen meer aan jouw (aangeleerde) manier om films te ‘consumeren’, dan aan de film zelf. Dat het publiek pleasen ook niet Schouws intentie was blijkt wel uit dit citaat, waarmee ik graag afsluit: “Het is natuurlijk geweldig als mensen je film mooi vinden, maar als iets zo eigen is, dan ben je minder kwetsbaar: als je een schilderij maakt en dat voor jou veel waarde heeft, dan maakt het je minder uit als iemand het niets vindt.”
Meer van dit in Nederland graag!