Race (2016)
De mooie dubbelzinnige titel doet de film wel perfect eer aan, alhoewel de filmmakers voor het dramatische effect wel wat kritiek hebben ‘uitgelokt’ bij historici. Normaliter vind ik dat helemaal niet erg, maar hier zorgt het er aan de ene kant voor dat Hitler en z’n regime ietwat ‘beschermd’ worden, en aan de andere kant past het wel bij de rest van m’n kritiek op deze film over één van de beste Olympische sporters aller tijden: Jesse Owens. Want mocht je nog niet weten wie dit is, dan is dit wel de ideale film om zijn levensverhaal te leren kennen. Wat als biopic is de film eerder té gevuld, dan dat er zaken gemist lijken.
Al zorgde dat er ook wel voor dat ik deze film – ondanks het vrij makkelijk kwaadmakende aan dit soort onderwerpen – dramatisch gezien niet helemaal voelde…
Het verhaal
In de jaren 30 van de vorige eeuw is de rassenscheiding in de Verenigde Staten nog zo goed als geïnstitutionaliseerd, dus je voelt direct mee met underdog hardloper James C. Owens (Stephan – Selma – James), een Afro-Amerikaanse sportman die tijdens één van z’n eerste wedstrijden direct wereldrecords verbreekt. Met hulp van z’n coach Larry Snyder (Jason Sudeikis) droomt hij van deelname aan de Olympische Spelen van 1936. Het probleem is echter dat deze in het Nationaal Socialistische Duitsland van ene Adolf Hitler worden gehouden, en ‘men’ vooraf wel al aanvoelde dat Hitler die Spelen zou gebruiken als propagandamiddel om aan te tonen dat het Arische ras toch wel op vrijwel alle onderdelen superieur zou zijn.
Natuurlijk hadden ze daarbij ene Jesse Owens over het hoofd gezien, alhoewel het vanaf het begin niet duidelijk was of er wel donkere en Joodse sporters toegelaten zouden worden. Na flink wat diplomatiek getrouwtrek, vooral van Avery Brundage (Jeremy Irons), voorzitter van het Amerikaans Olympisch Comité, besloten de Duitsers hun nazi-vlaggen e.d. te verwijderen van overheidsgebouwen en de inmiddels startende intimidaties van minderheden in elk geval uit het zicht te houden. Dat was nét genoeg om een boycot van de Spelen te voorkomen, wat het voor Owens mogelijk maakte om van zichzelf tijdens die Spelen een legende te maken.
Historisch iets te vrij/makkelijk?
En daar zit mijn kritiek op deze film, die grotendeels overeenkomt met kritiek die menig historicus op deze film kan hebben. In de film wordt namelijk een lastige nuance vermeden door net te doen of Hitler Owens nooit feliciteerde voor z’n opmerkelijke prestaties, maar dat schijnt dus historisch gezien niet te kloppen. Het schijnt zelfs zo te zijn geweest dat Hitler hem wel feliciteerde, maar de Amerikaanse president Roosevelt hem na de Spelen als enige goudenmedaillewinnaar níet uitnodigde op het Witte Huis. Want waar de film echt wel toont dat het racisme in Amerika in die tijd niet veel minder erg was dan in Duitsland, daar wordt met deze feiten wat gegoocheld. Net zoals ene Leni Riefenstahl (Carice van Houten), regisseuse van de grote nazi-propagandafilms, juist ‘menselijker’ is neergezet dan ze schijnt te zijn geweest. Ik snap deze keuzes dramatechnisch gezien wel redelijk, maar bij zulke gevoelige onderwerpen is iets meer historische accuraatheid wel gepast, niet?
En in dat licht vond ik het ook opmerkelijk dat Sudeikis een woord als “asshole” al gebruikte zoals wij dat nu gebruiken. Etymologisch gezien bestaat dat woord inderdaad al honderden jaren, maar in de manier waarop het in deze film gebezigd wordt, dat voelde (en blijkt) historisch niet helemaal correct. Net zoals de nogal informele manier waarop een vrouw een best grote mond had tegen iemand op kantoor, iets wat volgens mij in de jaren 30 van de vorige eeuw ook nog niet echt gedurfd werd…
Crew & cast
Regisseur Stephen Hopkins maakte ooit de film met misschien wel de opmerkelijkste soundtrack die ik ken (Judgment Night), waarna hij via Blown Away, The Ghost and The Darkness, Lost in Space en Under Suspicion bij het geweldige The Life and Death of Peter Sellers uit kwam. Sindsdien was het wat rustig rondom hem, alhoewel hij voor TV wel wat afleveringen van 24 en Californication maakte. En ergens voelt Race ook wel aan als een degelijk gemaakte TV-film, die mogelijk zelfs beter tot z’n recht was gekomen in een TV-miniserie of zo. De film bevat als biopic namelijk alle informatie om een goed beeld van Owens’ leven te krijgen, maar ik voelde ‘m uiteindelijk niet echt op dramatisch vlak. Al maken films waarin iemand gediscrimineerd wordt mij vrij snel al kwaad, en dat doet deze film ook echt wel hoor.
Qua acteren vond ik James een aangename verrassing. Ik herkende hem niet uit Selma, dus mogelijk was daarom mijn verrassing nog wel groter. Op totaal ander (en minder positief) vlak was Sudeikis ook een verrassing, maar dat is meer doordat ik hem enkel van Saturday Night Live, quatschfilms als Hall Pass, A Good Old Fashioned Orgy, Horrible Bosses en We’re the Millers, én als man van de prachtige Olivia Wilde ken. Nu zijn dramatische rollen de ideale graadmeter voor een komedie-acteur om z’n acteerkwaliteiten écht te bewijzen (denk Jim Carrey in Man on the Moon en Eternal Sunshine, Will Ferrell in Stranger Than Fiction, Sarah Silverman in I Smile Back of Kristen Wiig in o.a The Skeleton Twins en Welcome to Me), maar daarin slaagt Sudeikis toch niet met vlag en wimpel, helaas. Hij past gewoon niet in deze rol, en ik vrees dat dat toch met z’n dramatische kwaliteiten te maken heeft. Van Houten is meer dan voldoende als Riefenstahl, alhoewel haar rol dus wel wat controversieel is geschreven. Daarnaast vond ik Barnaby Metschurat zeer goed gecast als propagandaminister Joseph Goebbels. Ooit speelde hij in het zeer leuke L’auberge espagnol, maar daarvan zal niemand hem meer herkennen. Maar mogelijk viel hij me ook wel op doordat hij zo de neef van ‘onze eigen’ Huub – New Kids – Smits zou kunnen zijn.
Final credits
Inderdaad, al dat ‘namedroppen‘ hierboven zegt wel wat, mede ook over hoe goed ik me deze film een week na het zien (in een sneak preview) nog herinner. Wat de film zeker goed doet is zeer dicht op Owens’ huid blijven zitten, waardoor het lichtjes aanvoelt alsof je er wel meer bij bent geweest dan dat je naar een film zit te kijken, maar ik had dus graag wat meer aandacht voor het drama gewild. Zo’n verhaal heeft namelijk best een slap in the face-potentie, maar die wordt niet echt benut. En mogelijk dat ik daarom wel kritischer ben op details en op de af en toe wat rare stijl.
Maar zoals ik in m’n inleiding al zei: als je nog niets weet over wie Jesse Owens was en wat hij allemaal gepresteerd heeft, dan is deze zeker wel de moeite waard. Houd er echter wel rekening mee dat er soms iets teveel een loopje is genomen met de daadwerkelijke feiten, en er in potentie nog heel wat meer drama te halen was geweest in de overeenkomsten tussen het racisme aan beide kanten van de Atlantische Oceaan…