Cosmopolis (2012)
Ik verschuil me wel vaker achter ’t zinnetje “…één van de lastigere films om te recenseren“, en ik voel ‘m nu ook weer opkomen, ware het niet dat ik drie dagen later nog altijd behoorlijk geïntrigeerd ben door deze nieuwste van David – A Dangerous Method, Videodrome – Cronenberg, en dat is een steeds groter compliment aan ’t worden. Want naast ’t feit dat Cronenberg zeer gedurfd zo’n risicovolle film aflevert, die het publiek zeker zal verdelen, lijkt het me ook geweldig om een keer met hem te filosoferen over zo’n beetje alles. Want hij toont weer aan een groot kunstenaar te zijn…
De plot van Cosmopolis is erg ‘klein’, maar dat geeft Cronenberg wel de ruimte om groots uit te pakken qua thematiek. Cosmopolis is een verfilming van een boek van Don DeLillo, dat verscheen in 2003 en dat ik niet gelezen heb, waaruit Cronenberg (enkel?) de dialogen heeft gekopieerd en hier omheen de film heeft geschreven. Een zeer gewaagde move, want naast ’t feit dat het af en toe als een soort college aanvoelt (in een boek zou ik zeker bepaalde dialogen herlezen, in film is dat helaas onmogelijk), zorgt het ook voor een bepaalde surrealistische afstand. Ik kreeg zelfs ’n beetje een sci-fi gevoel, maar dan wel het soort sci-fi dat extra krachtig is doordat het juist iets ‘belangrijks’ over onze tijd zegt. De trailer suggereert dat dit de eerste film is die ’t nieuwe millennium écht toont, en ergens klopt dat wel. Maar naast een behoorlijke ‘open-mindedness’ verwacht ik dat je vooral van deze film geniet als je zelf al een behoorlijk kritische blik op onze samenleving hebt. Of je moet jezelf in elk geval niet helemaal op je plek voelen in deze overgedemocratiseerde (of juist niet?), alle-behoeften-bevredigende en hyperkapitalistische samenleving…
DeLillo de profeet?
Okay, het verhaal. Eric Packer (Robert – Twilight – Pattinson) is een Wall Street-hotshot die zo absurd rijk is dat hij helemaal geen connectie meer voelt met alles om ‘m heen. Zeggen dat ie aan Asperger lijdt is té verklarend, maar ik snap deze link wel. We volgen hem een dag in en om zijn limousine, waarmee hij op de drukste dag van ’t jaar door Manhattan tracht te geraken om naar de kapper te gaan. Want hij heeft een knipbeurt nodig. De wereldvreemdheid van dit idee zou nog groter zijn geweest als hij niet sowieso z’n hele leven (en werk) al volledig in z’n geluidsdichte luxe vervoersmiddel af kon handelen. Wat z’n werk precies inhoudt wordt niet echt duidelijk, maar dat het tekenend is voor de belachelijk bekrompen wereld waarin zulke invloedrijke financiële beslissingen worden genomen is wel duidelijk. De manier waarop Eric beslissingen neemt vormt het über-schoolvoorbeeld van ’t gezegde “decadentie komt voor de val“. Erics reis door Manhattan neemt steeds ‘Homeriaansere’ vormen aan, en combineer dat met de onrealistisch aanvoelende dialogen en je weet dat Cronenberg wil dat je ‘over’ de plot/het verhaal heen kijkt.
En als je er dan nog ‘bent’ (of die moeite hebt genomen), dan krijg je inderdaad een geweldig scherp kunstwerk over onze tijd, en de gevaren van onze levenswijze. Dit werd voor de filmmakers overigens nog eens versterkt door het vrijwel exacte samenvallen van de opnames over anarchistische demonstraties voor de film en het begin van de Occupy-beweging.
Robert Pattinson
Toen ik een half jaar geleden voor ’t eerst over deze film hoorde schrok ik bijna van ’t bericht dat Robert Pattinson de hoofdrol op zich zou nemen. Waar ik me in het begin van de film nog afvroeg of hij nu wel of niet een robot is i.p.v. een mens (kijkt hij ooit iemand aan, of altijd er doorheen?), daar merk ik steeds meer hoe perfect zijn casting is geweest. Z’n afwezige blik deed me denken dat hij zo uit ’n Bret Easton Ellis-boek was gelopen, maar de hiermee gecreëerde afstandelijkheid past exact bij ’t verhaal. Maar daarnaast sijpelt er ook iets van onzekerheid doorheen, wat ’t verhaal heel subtiel ook ten goede komt.
De eerste keus voor deze rol was Colin Farrell, en hoewel ik die keuze ook kán begrijpen, verwacht ik dat Farrell mogelijk iets teveel cockyness mee had genomen. Vergelijk het met zo’n beetje ’t enige concrete kritiekpunt dat ik op Finchers The Girl With the Dragon Tattoo had, dat Daniel Craig iets meer zelfverzekerdheid uitstraalde dan bij z’n karakter paste. Maar Pattinson overtuigde me dus behoorlijk, en dat had ik niet aan zien komen. Nu nog ’n rol waarin hij laat zien dat hij het ook zonder die starende blik kan, en dan ben ik helemaal overtuigd.
Conclusie
Cosmopolis is zeker geen ‘makkelijke’ film, maar ik denk dat échte fans van Cronenberg wel in hun nopjes zullen zijn. En voor de niet-fans: de film biedt een ontzettend intrigerende blik in de geest van een groot filmmaker die écht iets te zeggen heeft. Ergens is het jammer dat hij een vorm heeft gekozen waar velen weinig mee kunnen, maar ook dát toont Cronenbergs lef. Ja, die DVD of Blu-ray staat over een tijdje in m’n kast…
Ik heb ‘m afgelopen zaterdag gezien in een veel te rustige Plaza. Ik vind het een vreemde film. Hij is bij vlagen vrij irritant. Die openingsscene dat hij tegen zijn ‘head security’ staat te vertellen dat hij naar de kapper wil zonder dat ze elkaar aankijken en zonder te luisteren naar de argumenten van de andere persoon is behoorlijk vervelend. Het semi-intellectuele gebral was ook niet altijd erg boeiend, vooral de gesprekken met zijn vrouw niet (de vrouw is dan wel weer interessant!), maar alles bij elkaar zat ik achteraf op het terras en vond ik dat ik toch wel een erg interessante film heb gezien. Het is gewoon iets totaal anders en lekker kritisch op de moderne maatschappij, dat vind ik dan ook wel weer leuk.